|
مروري بر كتاب
در این کتاب برخی مسائل دینی و اجتماعی از منظر ناصرخسرو قبادیانی بررسی و تبیین می‌شود .وی در این نوشتار تاریخ مختصر مسائل دینی و اندیشه‌های فلسفی را که در زمان وی در جهان اسلام مطرح بوده شرح و تفسیر می‌کند, سپس به رد افکار و آرای مجسمه, باطنیه و دیگر فرقه‌ها و مذاهب مخالف مذهب اسماعیلیه و اسلام متشیع برمی‌آید . مباحث کتاب در قالب سی پرسش و پاسخ تدوین شده و به تصحیح استاد سعید نفیسی به طبع رسیده است . ناصر خسرو که به خاطر نفوذ شگرف در نشر تعاليم کيش اسماعيلی و دانش و مهارت‌اش در شعر و نثر فارسی درخور توجه است، چهره‌ای مهم در انديشه‌ای اسماعيلی و اسلامی به شمار می‌رود. به عنوان نخستين اثر از آثار فلسفی وی که توجهی انتقادی در زبان انگليسی به آن شده است، اين کتاب مدخلی قوی در عرصه‌ی رو به رشد مطالعات درباره‌ی ناصر خسرو به شمار می‌آيد. ناصر خسرو (۳۹۴ - ۴۸۱ ه. ق) از شاعران بزرگ فارسی‌زبان، حکیم و جهانگرد ایرانی و از مبلغان مذهب اسماعیلی بود. وی بر اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود از قبیل فلسفه یونانی و حساب و طب و موسیقی و نجوم و فلسفه و کلام تبحر داشت و در اشعار خویش به کرات از احاطه داشتن خود بر این علوم تأکید کرده‌است. ناصر خسرو به همراه حافظ و رودکی جزء سه شاعری است که کل قرآن را از برداشته‌است. وی در آثار خویش، از آیات قرآن برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده‌است. هرچند ناصرخسرو در میان اسماعیلیه میزیستـه و از مبلـغان ایشان به شمار می‌رفته‌است، لیکن از نوشته‌ها و مطالب موجود در کتب وی هیچ گونه شاهد محکمی بر اسماعیلی بودن او بدست نیامـده و فقط شیعه بودن وی اثبات می‌شود. آری، مـدح و ثـَنای خلفای فاطمی اسماعیلی مصر، در دیوان اشعار و برخی دیگر از کتب او به چشم می‌خورد؛ ولی این را نمی‌تـوان دلیل محکمی بـر اسماعیلی بودن او به حساب آورد، زیرا عادت علماء براین بوده که جهت استفاده از موقعیت وقدرت سلاطین وقت خود، مدح ایشان را در اشعار و قصائد و یا در دیباچه و مقـدمه کتب خود می‌گنجانده انـد. همچنین اظهار او به علوی وفاطمی بودن واعتقاد به باطنی بودن تأویل قرآن و احکـام دین، چیـزی است که شیعه دوازده امامی نیز به آن معتقد و ملتزم است؛ هر چند اسماعیلیه در«باطنی گرایی» راه افراط را پیموده‌اند. اما در بیان ناصرخسرو تصریحی به افراط او دراعتقاد به «باطن» نیست. همچنین انتساب برخی کتب و نوشته‌ها و اشعار، به ناصر خسرو، نزد محقـقان مورد تردید است.
|
|
