بعضي افراد براي غلبه برحريف به هر دستاويزي متمسك مي شوند و هر لغزش و اشتباه ناچيز از ناحيه رقيب را گناهي نابخشودني جلوه مي دهند . تلاش آنها صرفا غلبه و پيروزي بر حريف نيست بلكه ناظر به اين موضوع است كه مبارزاتشان را قبلا توجيه كنند و هر گونه توهم و اشابه ذهني را مرتفع نمايند تا اذهان و انظار ديگران را به سوي خود جلب كرده باشند.
به همين جهات و ملاحظات كوچكترين نقطه ضعف حريف را امري خطير وكمترين انحراف را ذنبي لايغفر جلوه مي دهند. در چنين موقع و مورد است كه مثل بالا مورد استفاده قرار مي گرد و ظرفا و گوشه نشينان از باب طنز و كنايه مي گويند : « فلاني مطلب ساده اي را پيرهن عثمان كرد .» و يا به قول عرب زبانها قميص عثمان كرد تا حريف را تخفيف و مدعايش را توجيه كرده باشد .
عثمان هفتاد سال داشت كه خلافت به وي رسيد . مردي ملايم و نرمخو بود . مال انديشي ابوبكر و عمر را نداشت . در صورتي كه براي اداره كردن كشور پهناوري چون كشور اسلامي دقت و مال انديشي از صفات لازم و ضروري است . نرمخويي و ملايمت عثمان تا به جايي رسيده بود كه عياشي و اقسام لهو و لعب در مدينه شيوع يافت چون عثمان در مقام جلوگيري بر آمد گروهي ازوي دلگير شدند . بعضي از مسلمانان كه جمعي از صحابه نيز از آن جمله بوده اند به علل و جهات ديگر از عثمان دل خوشي نداشتند .
اباذرغفاري وعمارياسر وعبدالله بن مسعود ازبزرگان اصحاب پيغمبر (ص) با عثمان سرگردان بودند و قبايل آنها نيز كينه عثمان را در دل مي پرورانيدند . در ولايات نيز طبقه سپاهيان و جنگجويان كه غالبا با فقر و حرمان مي زيستند سخت دلگير و ناراضي بودند .
اين عوامل و اختلاف طبقاتي عميقي كه بين ثروتمندان و قريش و ساير طبقات مردم پيش آمد همه و همه دست به دست داده حس انتقاد و اعتراض بر خليفه و دلگيري از روش او را پديد آورده است و مردم را در مدينه و ساير ولايات اسلامي به تمرد و عصيان برانگيخت و زمينه را براي تبليغات مخالفان مهيا نمود . مردم مصربا شورش طلبان بصره وكوفه به سوي مدينه حركت كردند و فتنه بالا گرفت.
|