|
هركس از جمعيتي بگريزد ويا به علت ارتكاب جرم وگناهي از انظار مخفي شود اصطلاحا ميگويند :« فلاني جيم شده است » به جز ارباب اطلاع و تحقيق ، كمتر كسي مي داند كه جيم چيست و از چه عصر و زماني ، اين حرف ناظر بر اختفا شده است .
بهلول ( به ضم با و سكون ها ) كه به معني گشاده رو و خوب آمده است و مردان اهل مزاح و بذله گو حاضرجواب و عاقل كهنه كار را به او تشبيه مي كنند ، اگر چه به ظاهرديوانه مي نمود ولي از عقلا و خردمندان روزگار بوده است . در تذكره ها بهلول زياد داريم ولي بهلول معروف ومورد بحث همان شخصيتي است كه در زمان هارون الرشيد مي زيست و از شاگردان مخصوص امام جعفرصادق (ع) بوده است .
بهلول از بستگان نزديك وبه روايتي برادر مادري هارون الرشيد بوده كه با وجود اين قرابت و انتساب به امام اول شيعيان و فرزندان بزرگوارش ارادت مي ورزيده است . زادگاه او شهر كوفه ونام اصليش را وهب بن عمرو نوشته اند .
جنون و ديوانگي ظاهري او به اين علت بوده كه هارون الرشيد براي بقاي خلافت و حفظ مقام و قدرت خود تصميم گرفت امام جعفرصادق(ع) را از ميان بردارد و بهانه ها برمي انگيخت تا آن حضرت را به درجه شهادت برساند . چون به هيچ وسيله توفيق نيافت پس امام ششم را متهم به داعيه خروج كرده از فقهاي زمان من جمله بهلول استفتاء به قتلش كرده است .
بعضيها فتوا دادند ولي بهلول به دستور امام صادق(ع) تظاهر به جنون وديوانگي كرد تا از او شرعا فتوي نخواهند . اين روايت صحيح به نظر نمي رسد زيرا بعيد است امام معصوم شخص عاقلي را صريحا امر كند كه خود را به ديوانگي بزند. اصح روايات اين است كه چند تن از صحابه و دوستان خاص امام صادق (ع) به مناسبت علاقه و ارادت به آن حضرت تحت تعقيب قرار گرفتند و هارون به وسايل و دسايس مختلفه در مقام از بين بردن تمام علاقه مندان و محبان امام عصر برآمده بود .
اين عده از حضرت كه آن موقع در مدينه به سرمي برد چاره جويي وكسب تكليف كردند . امام جعفر صادق(ع) جواب آنها را با يكي از حروف الفبايي نمودار ساختند وآن حرف ج بود يعني به طور رمز و سربسته پيام دادند كه :« جيم شويد ». از آنجا كه سوال كنندگان مجاز و مأذون نبودند بيش از اين ازحضرت توضيح بخواهند زيرا عمال وجاسوسان خليفه مراقب احوال بودند لذا پيام اختصاري حضرت را با همان ايجاز و اختصار كه اصغاء كرده بودند به اطلاع علاقه مندانش در بغداد رسانيدند .
هر كدام از آنان پيام امام صادق(ع) را به زعم خويش تعبير كرده بدان وسيله از كيد هارون نجات يافتند . بعضيها حرف ج را جلاء وطن دانسته عراق را ترك گفتند . عده اي منظور حضرت را جبل استنباط كردند و به كوهستانها پناه بردند ولي بهلول حرف ج را به جنون تعبير كرده بر اسب چوبين سوار شده خود را به ديوانگي زد و باوجود آنكه زندگاني اعياني داشت دست از تمام تجملات دنيوي كشيده خويشان و بستگان و ساير متعلقان را به هيچ شمرد و در طريق جنون و سرگشتگي كه جنبه عرفاني آن در اين مورد بيشتر قابل تأمل است به حقگويي و حقيقت جويي پرداخت وگمراهان و بي خبران را به صراط مستقيم انصاف و عدالت ارشاد و رهبري كرد .
|
