جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  09/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > ضرب المثل

مفرداتش خوب است ...
گروه: ضرب المثل

مفرداتش خوب است ولي مرده شوي تركيبش را ببرد




در پهنۀ زندگي عوامل و عناصري وجود دارند كه هر يك به تنهايي مي توانند منشأ اثر و فايده باشند ولي چون همه يا چند تاي آن با يكديگر جمع شوند از اجتماع و اختلاط آنها نتيجۀ مطلوبه به دست نمي آيد. از طرف ديگر بعضيها ضمن مكالمه و محاوره از لغات و تعبيرات ادبي استفاده مي كنند، عبارات مسجع و مقفي به كار مي برند، از استعارات و تشبيهات و هرگونه صنايع ادبي و لفظي در گفتگو و مكالمه غافل نيستند. به اصطلاح معروف لفظ قلم صحبت مي كنند ولي از تلفيق آن همه عبارات و مفردات در رديف كردن آن همه صغري و كبري نمي توانند نتيجۀ مطلوبه حاصل و شنونده را از مقصود و منظور خويش آگاه كنند. اصولاً در اين گونه موارد به ضرب المثل بالا استناد مي كنند و مي گويند: مفرداتش خوب است ولي مرده شوي تركيبش را ببرد.
اما ريشه تاريخي اين ضرب المثل:
حاجي محمد ابراهيم كرباسي كاخكي كه بعضي از نويسندگان حرف را، را تبديل به لام كرده وي را كلباسي گفته اند از بزرگترين علما و زهاد قرن دوازدهم هجري است كه در زهد و تقوي و احتياط معروفيت تمام داشت و غالباً مرافعات و محاكمات مردم را به ساير روحانيون محول مي كرد و چنانچه ضرورتي ايجاب مي كرد كه در امر شهادتي رسيدگي كند قبلاً از مسائل شرعيه كه مربوط به حرفه و شغل شاهد بود سؤال مي كرد تا صلاحيت و شايستگي شاهد بر او مسلم گردد. از جمله مي گويند غسالي براي شهادت نزد كلباسي رفت. مرحوم كلباسي ابتدا احكام و آداب غسل ميت را از غسال پرسيد.غسال كه مرد ظريف شوخ طبعي بود پس از آنكه تمام سؤالات مرحوم كلباسي را جواب داد آن گاه از باب مطايبه گفت:«چيزي هم در آخر كار به گوش ميت مي گويم.» پرسيد:«آن چيست؟» غسال گفت:«به او مي گويم خوشا به سعادت تو كه مردي و براي شهادت نزد كلباسي نرفتي.» مرحوم كلباسي نسبت به طبقۀ روحانيون تعصب شديد داشت و هرگز حاضر نبود كه به مقام روحانيت لطمه و خدشه اي وارد آيد چنان كه جهانگرد معروف حاج سياح مي نويسد: ... وقتي به آن مرحوم گفتند:«آخوندي دزدي كرده.» فرمود:«خير! بگوييد دزدي آخوند شده مگر آخوند يا عابد يا زاهد يا مقرب خدا به لباس است؟ اگر لباس مخصوص نباشد قدرش در نزد خدا كمتر مي شود يا خدا او را اشتباه مي كند؟» مرحوم كلباسي با وجود احتياط زياد و شدت عمل در امور ديني اتفاقاً مردي خليق و خوش محضر و بذله گو و ظريف طبع بود و هيچ كس در محضرش خسته نمي شد، كما اينكه ميرزا محمد تنكابني نقل مي كند: ... وقتي فتحعلي شاه به ديدن حاجي آمد. پس نقل در ميان خوان و در ميان مجلس گذاشتند. ناگاه پرستوك در ميان آن فضله انداخت.
پادشاه گفت:«فضله مرغ نقل مجلس شد.» حاجي فرمود:«چون هوايي است مال ديوان است.» كه با توجه به واژۀ ديوان در اين مصرع كه معني دولت از آن افاده مي شود مي توان به پاسخ رندانه و طنزآميز مرحوم كلباسي به فتحعلي شاه پي برد.

مشهور است كه روزي مطربي نزد حاجي كلباسي آمد و پرسيد:«حاجي آقا، خواستم بدانم راجع به جنباندن اعضاي بدن كه در اصطلاح عامه آن را رقص مي گويند عقيدۀ شما چيست؟» حاجي كلباسي با عصبانيت جواب داد:«عملي است مذموم و فعلي است حرام.» مطرب قدري تأمل كرده تا خشم حاجي كلباسي فروكش كند، آن گاه پرسيد:«حضرت آقا، اگر دست راست خودم را اين طور بلند كنم آيا حرام است؟» مرحوم كلباسي جواب داد:«كي گفت حرام است؟ اصولاً دست را براي جنبش و حركت خلق كرده اند.» مطرب كهنه كار صورت حق به جانب گرفته مجدداً سؤال كرد:«اگر دست چپم را اين طور بجنبانم چطور؟» كلباسي جواب داد:«قبلاً گفتم كه مانعي ندارد.» باز مطرب پرسيد:«راستي معذرت مي خواهم. اگر پاي راستم را به سمت جلو تكان بدهم چه مي فرماييد؟» مرحوم كلباسي گفت:«آن هم عيبي ندارد. باز هم حرفي داري؟» مطرب زيرك عرض كرد: « فقط يك سؤال باقي مانده كه آيا پاي چپم را هم مي توانم اين طور بجنبانم؟» مرحوم كلباسي كه از سؤالات مطرب سرسام گرفته بود بيش از اين طاقت نياورده گفت: «مردك،با اين سؤالات عجيب و غريبي كه مي كني معلوم مي شود عقل تو پاره سنگ بر مي دارد. چه كسي با شما گفته دست و پاي آدمي بايد ساكن باشد؟ اصولاً قوۀ تحرك براي دست و پا و جنبش اين دو عضو مؤثر بدن خلق شده است.»
مطرب كهنه كار كه منتظر چنين فرصتي بود گفت:«كاملاً صحيح است و اتفاقاً استفتاي من براي تأييد همين مطلب بوده است كه به لسان مبارك ادا فرموديد.» سپس از جاي خود بلند شد و چهار دست و پا را به حركت درآورده در مقابل ديدگان بهت زدۀ مرحوم كلباسي و حاضران مجلس شروع به رقصيدن كردن و گفت:«حضرت آقا، حالا چطور؟ مگر رقص همان حركات موزون دست و پاي آدمي نيست كه خودتان تجويز فرموديد؟» آيت الله كلباسي كه هرگز تصور نمي كرد از مجموعۀ فتاواي او چنين حركت مذبوحانه اي افاده شود تبسمي بر لب آورد و گفت:«مفرداتش خوب است ولي مرده شوي تركيبش را ببرد!»

   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837