جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  09/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > ضرب المثل

نقش آوردن
گروه: ضرب المثل

هر كس برحسب تصادف يا شانس و اقبال و يا به طور كلي بر اثر سعي و تلاش پي گيرش توفيقاتي حاصل كند اصطلاحاً گفته مي شود فلاني نقش آورده است يعني محروميتها و ناكاميهاي گذشته را جبران كرد و در انجام مقصود به مراد دل رسيد.

اكنون بايد ديد نقش چيست و چه عاملي موجب گرديده كه به صورت ضرب المثل درآمده است. نقش در كتب و فرهنگها به معاني: تصوير، شبيه، صورت و شكل تمثال، پيكر و... آمده است ولي در اين ضرب المثل واژۀ نقش را از نظر معني و مفهوم، نه از جهت ريشه اشتقاقي، نبايد مشتق و متفرع از نقاشي و نقش و نگار دانست بلكه از اصطلاحات بازي است كه به همان جهت و سبب مورد استناد و تمثيل قرار گرفته است.

در ادوار گذشته از بازيها و تفريحات نيمه سالم كه مور توجه و تعلق خاطر غالب جوانان از طبقۀ سوم و چهارم بود بازي سه قاپ در صف اول جاي داشت. اين بازي همان طوري كه از نامش برمي آيد از سه قاپ تشكيل شده و هر قاپ چهار گوشۀ غيرمنظم دارد.

يك طرف آن محدب، طرف ديگر و سطوح جانبي آن مقعر است.

طرف محدب را بوك طرف مقعر را جيك و از دو سطح جانبي طرف ناصاف سركج را اسب و طرف ديگر را كه نسبتاً ناصاف است خر مي گويند.

بديهي است سلامت و اصالت قاپها بايد قبلاً از طرف داور كاسه كوزه دار تضمين شده باشد و آن گاه بازي ادامه پيدا كند. طرز بازي سه قاپ اين است كه چند نفر بر روي زمين به طور چمباتمه مي نشينند و هر كدام به نوبت سه قاپ را در لاي انگشتان دست راست خود قرار مي دهند و يك جا به زمين مي اندازند.

شگردبازي اين است كه قاپ باز پس انداختن قاپها كف دستش را محكم به پهلوي رانش بكوبد تا صدايي از آن برخيزد. برد و باخت در بازي سه قاپ به طرز قرار گرفتن قاپها در روي زمين ارتباط دارد و قبل از آنكه قاپها به زمين انداخته شود ساير بازيكنان هر كدام به دلخواه خود مبلغي مي خوانند و آن گاه سه قاپ انداخته مي شود.

به طور كلي در بازي سه قاپ سه شكل عمده وجود دارد به نام نقش و بز و بهار كه نقش مي برد و بز مي بازد و براي بهار برد و باختي مترتب نيست. تعداد نقشها شش شكل، تعداد بزها پنج شكل و تعداد بهارها هجده شكل است كه به اقتضاي مقال فقط شش صورت نقش را كه براي ريزندۀ قاپ موجب برد مي شود شرح مي دهد:

1- اگر اسب با دوجيك بنشيند آن را نقش يا تك نقش يا يك پا نقش و يا تك نقش اسبي مي گويند كه قاپ انداز همان مبلغ شرط بندي را از طرف مقابل مي برد.

2- اگر خر با دو بوك بنشيند آن را تك نقش خري مي گويند كه مانند تك نقش اسبي فقط يك سر مي برد.

3- اگر فقط دو تا از قاپها به شكل اسب و قاپ سوم به شكل جيك يا بوك بنشيند اين شكل دو اسب ناميده مي شود كه در واقع دو تا نقش به حساب مي آيد و دو سر مي برد.

4- اگر فقط دو تا از قاپها به شكل خر بايستد و قاپ سوم به شكل جيك يا بوك بنشيند اين شكل را دو خر مي نامند كه مثل دو اسب دو برابر داو بازي برنده مي شود.

5- اگر هر سه قاپ به شكل خر بايستد اين شكل را سه خر گويند كه قاپ انداز سه برابر آنچه را كه حريفان شرط بسته اند برنده مي شود.

ضمناً بايد دانست كه اين نقش را نقش خركي مي گويند كه در ميان عوام الناس به صورت ضرب المثل درآمده است. چنانچه هر سه قاپ به شكل اسب بايستد اين شكل را سه اسب مي نامند كه مانند شكل سه خر سه برابر داو بازي برنده مي شود. با اين ترتيب به طوري كه ملاحظه شد نقش آوردن مراحل ششگانه دارد و كمال مطلوب هر قاپ باز اين است كه نقش سه اسب و سه خر بياورد. اگر اين دو نقش كه به ندرت اتفاق مي افتد براي قاپ باز دست نداد نقش دو اسب و دو خر و يا لااقل تك نقش اسبي و تك نقش خري برايش حاصل آيد كه در هر صورت مقصود نقش آوردن و برنده شدن است و به همين ملاحظات رفته رفته به صورت ضرب المثل درآمده مجازاً در موارد مشابه مورد استعمال و استناد قرار مي گيرد.

   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837