جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  10/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > مقالات عمومي

H.I.V
گروه: مقالات عمومي
نویسنده: دكتر شيرين ميرزا زاده

اگر روزي عابري در خيابان از كنار شما گذشت كه بر روي يقة لباسش روبان قرمزرنگي زده بود، بدانيد كه او براي آگاهي يافتن و آگاهي دادن به مردم دربارة بيماري ايدز فعاليت مي‌كند.
در بسياري از كشورها، نصب روبان رنگي بر روي يقة لباس يا سينة افراد نشان از يك آرمان دارد؛ مثلا ً، روبان صورتي نماد مبارزه با سرطان سينه، روبان سرخ و سفيد و آبي نماد جمهوري‌خواهان ايرلندي و روبان آبي نماد آزادي بيان در شبكة جهاني اينترنت است.
در 1991، 15 نفر از هنرمندان در شهر نيويورك امريكا به سرپرستي پاتريك اوكانل جمعيت ايدز تجمسي (Aids Visual) را تشكيل دادند. آنها بسياري از دوستان خود را در اثر ابتلا به بيماري ايدز از دست داده بودند و مي‌خواستند با تشكيل اين جمعيت، با به خدمت گرفتن هنر، به نبرد بيماري مرگ‌بار ايدز بروند.
اوكانل كه خود به بيماري ايدز مبتلاست بر روي تك‌تك لباس‌هايش يك روبان كوچك قرمز‌رنگ نصب كرده است. او امروز با ايدز زندگي مي‌كند. هرچند كه اين جمعيت پس از روبان قرمز، نماد بيماري ايدز، تاكنون اثر هنري ديگري نداشته، به اعتقاد اوكانل، روبان قرمز اثر هنري چشمگيري در دوران پست‌مدرن است. او آرزو دارد كه اي‌كاش مي‌توانست تمام شهرتي را كه براي ارائة طرح روبان قرمز كسب كرده پس مي‌داد، ولي مرگ دوستان مبتلا به ايدزش را به چشم نمي‌ديد.
تاريخچة ظهور بيماري ايدز
در 1981، 8 مورد وخيم ابتلا به بيماري ساركوم كاپوسي (Kaposi’s Sarcoma) كه نوعي سرطان بدخيم عروقي است، در ميان مردان همجنس‌گراي نيويورك گزارش شد. اين نوع سرطان نادر است و معمولا ً سالمندان را گرفتار مي‌كند.
همزمان با اين رويداد، شمار مبتلايان به‌نوعي عفونت نادر ريوي نيز در نيويورك و كاليفرنيا افزايش يافت. مسئولان بهداشت و درمان امريكا در آن زمان علت شيوع ناگهاني اين دو بيماري را نمي‌دانستند؛ اما امروزه اين دو واقعة پزشكي مصادف با تولد بيماري ايدز در زندگي بشري در نظر گرفته مي‌شود.
طي يك سال، اين بيماري ناشناخته گسترش يافت و، در 1982، AIDS (Aquiried Immune Deficiency Syndrome) به ‌معني سندروم نقص ايمني اكتسابي نام گرفت. رفته‌رفته، اين بيماري نه فقط همجنس‌گرايان، بلكه گروه‌هاي مختلفي از مردم را مبتلا كرد. بيماران هموفيلي و معتادان گروه‌هاي بعدي بودند. در اين سال‌ها، بيماري جديدي در فقيرترين قارة جهان به معضلي جدي تبديل شد.
اين بيماري را افريقايي‌ها در زبان بومي اسليم (SLIM) به‌ معني مرگ در نتيجة تحليل تدريجي بدن مي‌ناميدند، به دنبال تحقيقات بيشتر مشخص شد كه اين بيماري همان ايدز است. در 1984، تلاش دانشمندان و محققان براي كشف علت بيماري كشندة ايدز به نتيجه رسيد. گروهي تحقيقاتي به سرپرستي رابرت گالو ادعا كرد كه عامل اين بيماري را شناسايي كرده‌ است. البته اين گفته به‌شدت با اعتراض محققان فرانسوي كه ماه‌ها قبل ويروس HIV را شناسايي كرده بودند روبه‌رو شد.
براساس آخرين تحقيقات بر روي ويژگي‌هاي ژنتيكي ويروس HIV، اين ويروس از تركيب دو ويروس مختلف در شامپانزه به‌وجود آمده است. ويروس HIV از ديدگاه علم ويروس‌شناسي به گروهي از ويروس‌ها تعلق دارد كه در ميمون‌ها بيماري‌زا هستند. يافتة ژنتيكي مذكور اين نظريه را كه ايدز طي يك قرن گذشته در جنگل‌هاي غرب افريقا ظهور كرده است، تأييد مي‌كند. به اعتقاد دانشمندان، انسان براي اولين بار در نيمة اول قرن گذشته در نتيجة شكار و تغذية گوشت شامپانزه، سنتي كه هنوز در افريقا ادامه دارد، به اين ويروس آلوده شده است.
بسياري از دانشمندان بر اين باورند كه انتقال ويروس بيش از يك بار اتفاق افتاده است، زيرا انواع متفاوتي از اين ويروس باعث بروز بيماري ايدز در انسان مي‌شود. جالب آنكه هرچند نخستين مورد ابتلا به ايدز در 1981 در امريكا گزارش شده است، شواهد نشان مي‌دهد كه اولين قرباني ايدز در اين كشور يك جوان سياه‌پوست بوده كه در 1969 درگذشته است.
در توجيه كشف همزمان اين بيماري در دو نقطة جغرافيايي گفته مي‌شود كه افزايش تعداد سفرهاي بين‌المللي پس از دهة 1960، به گسترش ويروس HIV در نقاط جهان كمك كرده است. ادوارد هوپر، خبرنگار انگليسي، در كتاب خود با عنوان رودخانه نظرية جالبي را دربارة نحوة انتقال اين ويروس از شامپانزه به انسان مطرح كرده است. به ادعاي هوپر، در اواخر دهة 1950، براي توليد نخستين نمونه‌ها از واكسن خوراكي فلج اطفال، 400 شامپانزه شكار شده‌اند و استفاده از كلية شامپانزه‌هاي آلوده به ويروس HIV براي توليد واكسن، ويروس را به دست‌كم يك ميليون نفر از اهالي كنگو، روندا و بوروندي منتقل كرده است.
براساس شواهد موجود، محل‌هاي 28 پروژة توليد واكسن با مكان‌هايي كه اولين موارد آلودگي به ويروس HIV ثبت‌شده همپوشاني داشته است.
ايدز، سرماخوردگي ساده تا مرگ
اگر فرد بالغي دو علامت اصلي بيماري ايدز را همراه با يكي از نشانه‌هاي فرعي داشته باشد، به شرطي كه براي نقص سيستم ايمني بدنش علت مشخصي مانند سوء‌تغذية شديد و ساير علل شناخته‌شده وجود نداشته باشد، مبتلا به ايدز است. علائم اصلي اين بيماري شامل كاهش وزن بيشتر از ده درصد و اسهال مزمن بيش از يك ماه است.
نشانه‌هاي فرعي آن سرفة پايدار به ‌مدت بيش از يك ماه و عفونت پوستي همراه با خارش و تبخال‌هاي زونايي است. مجموعة اين علائم در نتيجة نقص سيستم ايمني بدن انسان و رشد عفونت‌هاي فرصت‌طلب ايجاد مي‌شوند. دكتر شيرين افهمي، متخصص بيماري‌هاي عفوني و گرمسيري و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران، چگونگي استقرار بيماري ايدز در بدن انسان را شرح مي‌دهد.
به گفتة وي، سه تا شش هفته پس از ورود ويروس به بدن علائم سرماخوردگي معمولي به صورت تب، گلودرد، بزرگي غدد لنفاوي، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بي‌حالي، بي‌اشتهايي، كاهش وزن، تهوع و استفراغ، اسهال و گاه ضايعات جلدي بروز مي‌كند. اين دورة بدون درمان پس از گذشت يك تا سه هفته خودبه‌خود بهبود پيدا مي‌كند. خطرناك‌ترين مرحلة بيماري دورة بدون علامت HIV است. ويروس هشت تا ده سال بدون ايجاد هيچ علامت باليني مشخصي در بدن شخص باقي مي‌ماند. شخص به‌ظاهر سالم در اين دوره بيماري را به سايرين منتقل مي‌كند. بسياري از افراد آلوده به ويروس HIV، بدون اطلاع از آلودگي خود در دورة بدون علامت، تعداد زيادي از افراد در معرض خطر را آلوده مي‌كنند. در اين مرحله، تشخيص تنها از طريق بررسي‌هاي آزمايشگاهي انجام مي‌شود. در مرحلة آخر، بيماري ايدز با عوارضي مانند اسهال بيش از يك ماه، تب طولاني، كاهش وزن بيشتر از ده درصد، تعريق شبانه، خستگي و بي‌حالي، بزرگي غدد لنفاوي و عوارض عصبي چهرة اصلي خود را نشان مي‌دهد. در مرحلة نهايي، اين ويروس مرگبار به تماشاي قرباني خود مي‌نشيند و فردي كه دچار ضعف سيستم ايمني شده با يك عفونت ساده مي‌ميرد.
عوامل متعددي باعث تسريع بروز مرحلة فعال بيماري ايدز مي‌شود؛ ازجمله، برخي عفونت‌هاي ميكروبي و ويروسي، تغذية بد، استفاده از مواد مخدر و الكل، و استرس زياد.
راه‌هاي انتقال، در هاله‌اي از ابهام و شرم
راه‌هاي انتقال ويروس HIV در چهار گروه اصلي جاي مي‌گيرند:
1. تماس جنسي مشكوك ـ همة افراد، مرد و زن، پير و جوان، ثروتمند و فقير، بر اثر تماس جنسي با فرد آلوده به ويروس HIV ممكن است آلوده شوند. اين روش انتقال ويروس 80 درصد از موارد آلودگي در سراسر دنيا را به‌ خود اختصاص داده است. نكتة مهم آنكه ابتلا به ساير عفونت‌هاي دستگاه تناسلي، به‌ويژه زخم‌هايي در اين نواحي، خطر انتقال ويروس HIV در هر بار تماس جنسي را با ضريبي معادل ده تا صد برابر افزايش مي‌دهد.
دكتر مهرناز رسولي‌نژاد، متخصص بيماري‌هاي عفوني و عضو هيئت علمي دانشگاه تهران، شيوه‌هاي غيرطبيعي تماس جنسي را پرخطر مي‌داند و دربارة احتمال انتقال ويروس HIV در نتيجة تماس جنسي با اين قبيل روش‌ها هشدار مي‌دهد:
«حتي يك بار تماس جنسي مي‌تواند باعث انتقال اين ويروس شود، چه از طريق دهان باشد، چه مقعد و چه آلت تناسلي زنانه. در تماس جنسي دهاني، احتمال انتقال ويروس كمتر از روش طبيعي است ولي در تماس مقعدي، اين احتمال حتي از دستگاه تناسلي بيشتر است.»
كاندوم وسيله‌اي ارزان‌قيمت و در دسترس است كه سازمان بهداشت جهاني (WHO) براي پيشگيري از انتقال ايدز به دنبال تماس جنسي، استفاده از آن را توصيه مي‌كند. اما آيا استفاده از كاندوم به معناي به صفر رساندن احتمال انتقال ويروس HIV طي يك تماس جنسي مشكوك است؟
بايد گفت كه خير، در شرايط مطلوب و صحيح استفاده از كاندوم، باز هم خطر ابتلا وجود دارد (در حدود 2 درصد). دكتر بهرام يگانه، رئيس انجمن مبارزه با آسيب‌هاي رفتاري، توجه به تاريخ توليد و انقضاي كاندوم، آگاهي از روش صحيح استفاده از آن، و جنس كاندوم را در ميزان ضريب اطمينان اين وسيله در پيشگيري از انتقال ويروس HIV مؤثر مي‌داند و مي‌گويد:
«تراوايي كاندوم‌هاي عادي براي جلوگيري از حركت اسپرم‌ها و تنظيم خانواده مناسب است، ولي اين كاندوم‌ها نمي‌توانند حركت ويروس HIV را مهار كنند. يعني كاندومي كه با هدف تنظيم خانواده استفاده مي‌شود با كاندومي كه براي جلوگيري از انتقال ويروس HIV به‌كار مي‌رود متفاوت است. كاندومي كه براي اين منظور انتخاب مي‌شود بايد حداقل يك ميلي‌متر ضخامت داشته و از جنس پلي‌ونيل باشد. كاندوم‌هاي "لاتكس" بهترين نوع كاندوم‌اند.»
دكتر رسولي‌نژاد در اين مورد مي‌گويد: «هميشه درصد پارگي در كاندوم وجود دارد. كاندوم بايد در تمام مدت تماس جنسي استفاده شود، جنس آن خوب باشد و فقط يك بار به‌كار رود.»
درصورتي‌كه كاندوم لاتكس در تمام مدت رابطة جنسي به‌درستي استفاده شود، در برابر انتقال ويروس HIV بسيار كارآمد است. در مطالعه‌اي در اروپا بر روي تعدادي از زوج‌هايي كه يكي از شركاي جنسي آلوده و ديگري سالم بود، مشخص شد از بين 123 زوجي كه از كاندوم استفاده مي‌كردند، هيچ‌كدام از شركاي جنسي سالم آلوده نشدند.

اما در ميان 122 زوجي كه متناوب از كاندوم استفاده مي‌كردند، 12 شريك جنسي سالم آلوده شدند.
2. مادر آلوده
مادران آلوده به ويروس HIV در صورت باردار شدن ممكن است، طي بارداري، هنگام زايمان يا بعد از زايمان، به‌ويژه از طريق شير دادن، ويروس را به كودك خود منتقل كنند. مادراني كه بعد از زايمان به ويروس ايدز آلوده مي‌شوند نيز، با احتمال 30 ‌درصد، از طريق شيردهي عفونت را به كودك خود انتقال مي‌دهند. در حدود 8 درصد از موارد انتقال ويروس HIV در سراسر جهان از طريق مادر آلوده به كودك است.
به زنان آلوده به HIV توصيه مي‌شود كه باردار نشوند و در صورت بارداري به آن خاتمه دهند. مصرف داروهاي ضد ويروس به ميزان زيادي از ابتلاي جنين پيشگيري مي‌كند و زن HIV مثبت باردار بايد به روش سزارين زايمان كند و از تغذية نوزاد با شير خود خودداري كند.
3. خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده
در حدود چهار درصد از حاملان ويروس در جهان، به علت دريافت خون يا فرآورده‌هاي خوني آلوده به اين ويروس، به ايدز مبتلا شده‌اند. البته هم‌اكنون، با كنترل دقيق نمونه‌هاي خون، انتقال از اين روش به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است. 4. استفادة مشترك از لوازم تيز و برنده ـ وسايلي كه در سطح بدن خراش يا سوراخ ايجاد مي‌كنند، از قبيل ابزار حجامت و خالكوبي و ختنه و طب سوزني و تيغ سلماني، مسواك، وسايل سوراخ كردن گوش، تجهيزات دندانپزشكي، سرنگ و سرسوزن، ماشين اصلاح و اپي‌ليدي، اگر بدون ضد عفوني كامل مشتركاً استفاده شوند، ممكن است ويروس HIV را منتقل كنند.
طبق آمارهاي جهاني، 12 درصد از موارد انتقال ويروس HIV از اين طريق است. هر وسيله‌اي كه به خون فرد آلوده آغشته شود، در صورت تماس با زخم و مايعات بدن فرد ديگر، ممكن است آلوده‌كننده باشد. اما در اغلب روابط سالم اجتماعي احتمال انتقال ويروس HIV وجود ندارد يا نزديك به صفر است. دكتر يگانه توضيح مي‌دهد: «براي انتقال ويروس HIV از طريق مايعات بدن يك فرد به فردي ديگر، بايد در هر سانتي‌متر مكعب آن حداقل ده عدد ويروس فعال وجود داشته باشد. مقدار ويروس در بزاق دهان و اشك بسيار كم است؛ به‌علاوه، آنزيم‌هاي موجود در اين مايعات ويروس را نابود مي‌كند.
بنابراين، بزاق نمي‌تواند در انتقال ايدز نقش داشته باشد، اما اگر تماس از راه دهان باعث خونريزي شود، امكان انتقال وجود دارد.» خوردن غذاي آغشته به خون آلوده به ويروس HIV، نيش حشرات بخصوص نيش پشه، تماس‌هاي معمولي مانند دست دادن و در آغوش گرفتن و بوسيدن، سرفه و عطسه، استفاده از رختخواب مشترك، استفاده از ظروف غذاخوري مشترك، استفاده از تلفن عمومي، استخر و توالت عمومي، دست زدن به دستگيرة وسايل نقلية عمومي مانند اتوبوس يا تاكسي بيماري ايدز را منتقل نمي‌كند.
بهترين راه ضد عفوني كردن وسايل پزشكي استفاده از اتوكلاو است. الكل 70 درجه نيز براي ضد عفوني كردن به‌كار مي‌رود. اشيا بايد به مدت 15 دقيقه در الكل باقي بمانند. اما براي وسايل جراحي اين روش ضد عفوني كافي نيست و حتماً بايد اتوكلاو استفاده شود.
ويروس HIV نسبت به حرارت بسيار حساس است و در برابر نور خورشيد غيرفعال مي‌شود. گزارش‌هاي مختصري در مورد پايداري اين ويروس در لختة خون به مدت شش روز وجود دارد.
اپيدمي ايدز
براساس تازه‌ترين آمار سازمان ملل متحد دربارة گسترش بيماري ايدز در جهان، هم‌اكنون نزديك به 38 ميليون نفر به ويروس HIV آلوده‌اند. اين ويروس از زمان كشف تاكنون بيش از 20 ميليون قرباني داده است. همچنين اين تحقيق نشان مي‌دهد كه بيماري ايدز به‌‌سرعت در تمامي مناطق جهان در حال گسترش است. فقط در سال گذشتة ميلادي، نزديك به پنج ميليون نفر به بيماري ايدز مبتلا شده‌اند. ميزان شيوع بيماري ايدز در مناطق جهان متفاوت است. ساكنان برخي از كشورها بيش از كشورهاي ديگر به ايدز مبتلا شده‌اند و در سطح يك كشور، حتي بين استان‌ها، تفاوت وجود دارد. اما سازمان ملل تعداد افراد آلوده به ويروس ايدز در قارة آسيا را در حدود 4/7 ميليون نفر اعلام كرده است. اعتقاد بر اين است كه در حدود نيم ميليون نفر از جمعيت قارة كهن در سال گذشته به علت ابتلا به ايدز جان خود را از دست ‌داده‌اند و 1/1 ميليون نفر به ويروس آن آلوده شده‌اند.
در ميان مبتلايان سال گذشته، 3/0 درصد از زنان و 4/0 درصد از مردان در گروه سني 15 تا 24 سال قرار دارند. جالب آنكه ميزان آلودگي مردم به ويروس HIV در دو كشور پرجمعيت جهان يعني چين و هند بسيار كم است.
در ايران، براساس آخرين آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تعداد افراد آلوده به HIV، تا ابتداي تير 1383، 7108 نفر بوده است. از اين تعداد، 6761 نفر (1/95 درصد) مرد و 347 نفر (9/4 درصد) زن‌اند. از تعداد 6761 نفر، 11 پسر و 13 دختر زير 4 سال (در مجموع، 5/0 درصد كل افراد آلوده) همچنين 15 مرد و 4 زن بالاي 65 سال (به ترتيب 3/0 درصد و 4/1 درصد) به اين ويروس آلوده‌اند.
براساس همين نمونه‌گيري، بيشترين موارد آلودگي به HIV در ردة سني 25 تا 34 سال است. به نحوي كه 1913 مرد آلوده و مبتلا (3/42 درصد) و 94 زن آلوده و مبتلا به ايدز (6/33 درصد) در اين ردة سني گزارش شده‌اند. بر طبق گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، بيشترين راه انتقال اين بيماري در كشور اعتياد تزريقي است كه 4107 نفر (8/57 درصد) از اين طريق مبتلا شده‌اند. پس از آن، 2292 نفر (2/32 درصد) به شيوه‌هاي نامشخص، 476 نفر (7/6 درصد) از راه جنسي و 201 نفر (8/2 درصد) از طريق خون و فرآورده‌هاي خوني به اين بيماري مبتلا شده‌اند. در 32 مورد (5/0 درصد) نيز انتقال از طريق مادر بوده است. وزارت بهداشت تعداد موارد فوت‌شده بر اثر بيماري ايدز را تاكنون 771 نفر اعلام كرده است كه از اين جمعيت، 741 نفر مرد و 30 نفر زن بوده‌اند.
اما آمارهاي اعلام‌شده و رسمي موجود دربارة بيماري ايدز تعداد كمي از جمعيت واقعي افراد آلوده به ويروس HIV را شامل مي‌شود. دكتر محمدمهدي گويا، معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و كارشناس مسائل ايدز، پس از انتشار گزارش اخير سازمان ملل متحد دربارة وضع ايدز در جهان، در گفت‌وگو با يكي از جرايد روز، تعداد افراد آلوده به ويروس اين بيماري را در ايران 30 تا 35 هزار نفر اعلام كرده است.
ايدز و رفتارهاي پرخطر
دكتر مسعود پزشكيان، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، گروه‌هاي پرخطر را شامل زنان روسپي، معتادان، جوانان با رفتارهاي كنترل‌نشده، ساكنان پادگان‌ها، رانندگان ترانزيت و افراد بيكار مي‌داند و مي‌گويد: «شناسايي اين افراد يكي از محورهاي استراتژي وزارت بهداشت در كنترل بيماري ايدز است. براي رسيدن به اين هدف، سازمان جهاني بهداشت، طي پنج سال، 15 ميليون دلار براي پيشبرد مراحل اين برنامه به وزارت بهداشت پرداخت خواهد كرد.»
اولين مورد ابتلا به بيماري ايدز در 1364 گزارش شد. كودك 6 سالة هموفيلي با استفاده از فرآورده‌هاي خوني آلودة وارداتي سازمان انتقال خون به اين بيماري مبتلا شده بود. مدتي بعد، در زندان‌هاي كرمان و جيرفت، همزمان ايدز شايع و به زندان‌هاي شهرهاي ديگر هم كشيده شد. پس از آن، ايدز در ميان معتادان تزريقي، زنان خياباني و تعدادي از پرسنل مراكز درماني گسترش يافت.
استفاده از يك سرنگ براي چند معتاد و انجام اعمال جنسي ناسالم و خلاف عرف دو عامل اصلي شيوع ايدز در ميان زندانيان است. جرم‌هايي كه افراد زنداني مرتكب شده‌اند اغلب همان رفتارهاي پرخطري است كه فرد را در معرض ابتلا به بيماري‌هايي نظير ايدز و هپاتيت قرار مي‌دهد. از سويي ديگر، محيط زندان براي بسياري از افراد نخستين فرصت زندگي براي آشنايي با اعمال خلافي نظير اعتياد و بي‌بندوباري جنسي است. به‌هرحال، با وجود تمام ممنوعيت‌ها و مراقبت‌ها، رفتارهاي پرخطري، چون استفاده از سرنگ مشترك در معتادان تزريقي، خالكوبي، روابط جنسي ناسالم و نامتعارف، در ميان زندانيان بسيار شايع است.
زندانيان معتاد در اثر پيامدهاي رواني استفاده از مواد مخدر يا در ازاي دريافت پول يا دارو تن به روابط جنسي نامشروع مي‌دهند. از سويي ديگر، در دسترس نبودن وسيلة مناسب براي تزريق مواد مخدر معتادان را مجبور مي‌كند از هر وسيله و شيوه‌اي براي رساندن مواد به بدن خود استفاده كنند. در برخي از زندان‌ها، استفادة 15 تا 20 معتاد از يك سرنگ آلودة مشترك گزارش شده است، حتي استفاده از وسايلي نظير مغز خودكار و سر سرم نيز براي تزريق شايع است.
اما ديوار بلند زندان نمي‌تواند براي مدتي طولاني زندانيان را جدا از جامعه نگه دارد. بسياري از زندانيان دوره‌هاي حبس كوتاه‌مدت دارند و برخي ديگر در دوران مرخصي يا پس از آزادي به جامعه برمي‌گردند. براساس تحقيقي كه در كشور امريكا انجام شده است، 51 درصد از زندانيان در 12 ساعت اول پس از آزادي يك رابطة جنسي داشته‌اند و 11 درصد از آنان در نخستين روز آزادي به تزريق مواد مخدر روي آورده‌اند. دكتر پرويز افشار، مديركل بهداشت و درمان زندان‌هاي كشور، در مصاحبه‌اي مطبوعاتي در اواخر سال گذشته اعلام كرده است: «پس از اثبات بيماري ايدز در فرد زنداني، وي همانند ساير زندانيان در بندهاي عمومي زندان نگهداري مي‌شود و هيچ‌گونه جداسازي صورت نمي‌گيرد. به‌علاوه، آماري در خصوص تعداد مبتلايان به ايدز در زندان‌ها وجود ندارد.» اما دكتر مينو محرز، متخصص بيماري‌هاي عفوني، آمارهاي موجود دربارة ميزان شيوع ايدز در ميان گروه‌هاي پرخطر را مشكوك مي‌داند و مي‌گويد: «ما به افرادي كه از طريق تماس جنسي ايدز مي‌گيرند دسترسي نداريم و اين افراد در جامعه پخش‌اند. آنها وجود دارند و ما وجودشان را انكار نمي‌كنيم. اكثر افرادي كه ما كشف كرده‌ايم معتادان زنداني بوده‌اند، اما برخي شواهد نشان مي‌دهد كه ميزان ابتلا به بيماري ايدز ناشي از تماس‌هاي جنسي در كشور ما در حال افزايش است. امكان انتقال بيماري ايدز از طريق سرنگ مشترك در افراد معتاد نزديك به صددرصد است، درحالي‌كه در تماس جنسي امكان انتقال يك‌دهم يا يك درصد در هر بار است. اما وقتي اين عمل زياد تكرار شود، امكان ابتلا هم بيشتر مي‌شود. بنابراين آنچه براساس آمارهاي ثبت‌شده به‌دست مي‌آيد، غالب بودن انتقال بيماري از طريق استفاده از سرنگ مشترك در ميان معتادان است.»
به‌جا آوردن آداب سنتي‌اي نظير خالكوبي‌هاي ويژه، برادرخواندگي از طريق انتقال خون، ختنة سنتي، بريدن بند ناف به طريق سنتي و حجامت سنتي به‌طور غيربهداشتي، و نيز تعدد زوجات، بزهكاري، بارداري زودهنگام، روابط نامشروع خشونت با زنان و دختران از جمله رفتارهاي پرخطر در گسترش بيماري ايدز است. متأسفانه رفتارهايي نظير خالكوبي و حجامت مورد علاقة برخي از معتادان تزريقي است و انجام غيربهداشتي اين قبيل اقدامات سرعت انتقال و گسترش ويروس HIV را افزايش مي‌دهد.
دكتر رضا ملك‌زاده، وزير سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، دربارة انجام غيربهداشتي اين اقدامات هشدار مي‌دهد و مي‌گويد: «نبايد ادعاي هر شخص يا مركزي را مبني بر انجام حجامت بهداشتي پذيرفت، مگر اينكه مورد تأييد وزارت بهداشت و معاونت سلامت باشد.» آمار مبتلايان به بيماري ايدز به تفكيك استان در وزارت بهداشت محرمانه تلقي مي‌شود. زيرا اين ارقام ممكن است باعث ايجاد وحشت كاذب در استان‌هايي كه اين بيماري در آنها بسيار شايع است و نيز اطمينان كاذب در بقية مناطق شود.
اما مردم هنوز هشداري را كه مسئولان استان سيستان و بلوچستان در مورد شيوع بالاي HIV در اين استان داده‌اند از ياد نبرده‌اند. بسياري از مردان ساكن اين استان‌ها براي پيدا كردن كار به كشورهاي اطراف مهاجرت كرده‌اند و، در بازگشت، ويروس HIV را براي همسران خود به سوغات آورده‌اند. به‌ علت طولاني بودن زمان دوري شخص مهاجر از خانواده، امكان اقدام به رفتارهاي پرخطر وجود دارد.
بنابراين در تمام نقاط دنيا جمعيت‌هاي مهاجر جمعيت‌هاي پرخطري از نظر ابتلا به ايدز تلقي مي‌شوند. در مرزهاي شمالي ايران نيز ورود هفتگي نزديك به يك هزار دختر و زن روسي، به منظور فروش و عرضة كالا در 35 كيلومتري آستارا، در انتقال ويروس بي‌تأثير نيست. در بقية بندرهاي تجاري استان گلستان هم اين خطر وجود دارد. به گفتة دكتر بهرام يگانه، وزارت بهداشت براي جلوگيري از انتقال ايدز از مرزهاي شمالي، كيف‌هاي بهداشتي تهيه كرد. در داخل اين كيف‌ها صابون، مسواك، خميردندان، نخ دندان، و كاندوم به همراه راهنماي استفاده قرار داد.
كيف‌هاي بهداشتي در ميان افرادي كه در مرز ايران و جمهوري‌هاي تازه استقلال‌يافتة شمالي تردد مي‌كردند رايگان توزيع شد. اما هنوز برنامة مدون و سازمان‌يافته‌اي براي جلوگيري از گسترش ويروس ايدز در ميان زنان روسپي و مشتريان آنها وجود ندارد.
دكتر مسعود پزشكيان مي‌گويد: «ما به‌دليل مسائل اعتقادي و فرهنگي نمي‌توانيم در اين مورد به‌طور رسمي و علني فعاليت كنيم. درحال‌حاضر همكاران دانشگاه‌هاي علوم پزشكي در حال شناسايي گروه‌هاي با رفتار پرخطر هستند تا بتوانيم نسبت به آگاهي، آموزش، پيشگيري و درمان آنها اقدام كنيم. وزارت بهداشت با تأمين داروي رايگان، وسايل پيشگيري و توسعة بحث آموزش از گروه‌هاي دانشگاهي حمايت مي‌كند.» زنان، قربانيان خاموش از 1985 تاكنون، آمار زنان بزرگسال مبتلا به ايدز از 35 درصد كل تعداد مبتلايان به 48 درصد افزايش داشته است.
همچنين، 60 درصد از مبتلايان به ايدز 15 تا 24 سال را زنان تشكيل مي‌دهند. كوفي عنان، دبيركل سازمان ملل متحد، در پيام خود به‌مناسبت روز جهاني زن، در 8 مارس 2004 ميلادي برابر با 18 اسفند 1382، بر نقش حياتي زنان در مبارزه با اپيدمي جهاني ايدز تأكيد كرده است.
در سال‌هاي نخستين كشف بيماري ايدز، گروه زيادي از محققان و جامعه‌شناسان گمان مي‌كردند كه ايدز بيماري‌اي است كه عمدتاً مردان را مبتلا مي‌كند. در يك دهة گذشته، آمارها نشان داد كه زنان كمتر تحت تأثير اين بيماري بوده‌اند. اما امروزه زنان بار مخرب اين اپيدمي را به‌دوش مي‌كشند. ميزان آلودگي زنان جوان افريقايي به‌مراتب بيشتر از مردان جوان است. در سراسر جهان، حداقل نيمي از افرادي كه به‌تازگي به اين بيماري مبتلا مي‌شوند زن‌اند و، در ميان افراد كمتر از 24 سال، دختران و زنان جوان نزديك به دوسوم افراد حامل ويروس را تشكيل مي‌دهند.

اگر اين ميزان آلودگي ادامه پيدا كند، به‌زودي اكثر افراد آلوده به بيماري ايدز را در جهان زنان تشكيل خواهند داد. كوفي عنان در بخشي از پيام خود گفت: «زنان فقير به‌دليل ابتلا به ايدز كم‌كم امنيت اقتصادي خود را بيش از پيش از دست‌ مي‌دهند و غالباً از حقوق مربوط به مسكن، مايملك، ارث و حتي خدمات بهداشتي مناسب محروم مي‌شوند. در مناطق روستايي، ايدز موجب از بين‌ رفتن نظام‌هايي شده است كه طي قرن‌ها، در زمان قحطي و خشكسالي، به زنان براي حل مشكلاتي نظير تغذية خانواده‌هايشان كمك مي‌كرد. در نتيجه اين امر باعث ازهم‌پاشيدگي خانواده‌ها، مهاجرت و نهايتاً افزايش خطر آلودگي به ويروس HIV شده است.
ايدز دختران را به علت مراقبت از اقوام بيمار، كمك براي حمايت از خانواده يا فرار از خانه مجبور به ترك تحصيل مي‌كند. در نتيجه آنان بيشتر به ژرفاي فقر سقوط مي‌كنند. فرزندان آنان كمتر شانس رفتن به مدرسه دارند و امكان اينكه بيشتر به اين بيماري آلوده شوند وجود دارد. بنابراين جامعه چندين برابر هزينة بيشتري براي تأثير مخرب ايدز بر زنان مي‌پردازد.» در مقايسه با مردان، زنان كمتر داراي شريك جنسي خارج از ازدواج هستند و زنان كمتر از مردان مواد مخدر تزريق مي‌كنند، پس چرا آسيب‌پذيري زنان در برابر بيماري ايدز بيشتر است؟
كوفي عنان اين عوامل را برمي‌شمارد: «فقر، تجاوز، خشونت، نبود اطلاعات، اجبار ازدواج با مردان مسن و مرداني كه چندين شريك جنسي دارند.» دكتر ميترا معتمدي‌هروي، رئيس ادارة ايدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، پيش‌بيني مي‌كند كه در آينده با افزايش تعداد مبتلايان زن در مقايسه با مبتلايان مرد در كشور روبه‌رو خواهيم شد. او مي‌گويد: «در كشور ايران، درحال‌حاضر نسبت مبتلايان زن و مرد، در مقايسه با گذشته، تغيير محسوسي نداشته است و همچنان مردان 95 درصد مبتلايان را تشكيل مي‌دهند.
ولي در آينده به سمت تغيير اين نسبت‌ها و افزايش شمار زنان مبتلا به ايدز حركت خواهيم كرد.» متأسفانه در 70 درصد از زنان آلوده به ويروس HIV در ايران، انتقال از طريق تماس جنسي با همسر آلوده صورت گرفته است.
دكتر معتمدي‌هروي مي‌گويد: «زنان، به‌ علت وضعيت فيزيولوژيكي و اجتماعي، نسبت به ويروس ايدز آسيب‌پذيرتر از مردان‌اند. بنابراين، انتظار مي‌رود تعداد زنان مبتلا به بيماري ايدز در كشور افزايش يابد.» اولين زن آلوده به ويروس HIV در ايران در 1368 شناسايي شد.
اين زن يك سال بعد جان سپرد. در مردان ايراني، شايع‌ترين شيوة آلودگي به ويروس ايدز استفاده از سوزن و سرنگ آلوده هنگام تزريق مواد مخدر است، درحالي‌كه بيشتر زنان مبتلا به ايدز از طريق رابطة جنسي ناسالم آلوده شده‌اند. همان‌طور كه گفته شد، زنان 5 درصد از جمعيت آلوده به ويروس HIV كشورمان را تشكيل مي‌دهند كه 46 درصد از اين تعداد متأهل‌اند. نكتة قابل تأمل در آمارها اين است كه احتمال انتقال ويروس از مرد به زن 20 برابر بيشتر از احتمال انتقال آن از زن به مرد است.
ايدز و محروميت از حقوق اجتماعي
بدنامي بيماري ايدز باعث پايمال شدن حقوق اجتماعي افراد آلوده به ويروس مي‌شود. افراد جامعه فرد آلوده را طرد مي‌كنند و در نتيجه او از فعاليت‌هاي اجتماعي و اشتغال محروم مي‌ماند. به او حتي در مراكز ارائة خدمات بهداشتي و درماني نيز بي‌توجهي مي‌شود. بنابراين ايدز، به همان اندازه كه يك مشكل بهداشتي است، معضل اجتماعي نيز هست. ايدز ارتباط تنگاتنگي با مصرف مواد مخدر، همجنس‌گرايي و فحشا دارد كه، در تضاد با ارزش‌هاي مذهبي، اجتماعي و فرهنگي بسياري از جوامع، بيماران نه به‌عنوان افرادي دردمند كه افرادي خاطي و گناهكار در اذهان عمومي محاكمه مي‌شوند. همسران و فرزندان چنين اشخاصي نيز در معرض اتهام‌اند و رفتار تبعيض‌آميزي با آنها مي‌شود.
اينها همه پيامد ناآگاهي مردم از بيماري ايدز است. با وجود تلاش فراوان مراكز بهداشتي و درماني براي آگاه‌سازي مردم در مورد راه‌هاي انتقال ايدز، متأسفانه سوء‌تفاهم‌ها هنوز وجود دارد. ايدز قرنطينه ندارد و از طريق فعاليت‌هاي روزمره منتقل نمي‌شود. بنابراين اينكه خانوادة بيمار مبتلا به ايدز، او را در اوج درد و احساس نياز، طرد مي‌كنند بسيار غم‌انگيز است.
برخوردهاي غلط افراد جامعه با مبتلايان به ايدز آنها را وادار به مخفي‌سازي بيماري مي‌كند. در نتيجه، اطلاعات لازم در زمينة راه‌هاي انتقال و پيشرفت بيماري در اختيار وي قرار نخواهد گرفت. ايدز بيماري جوانان است. يك جوان موفق ناگهان تمام حقوق اجتماعي خود را از دست‌ مي‌دهد و از كسب درآمد براي امرار معاش خود و خانواده محروم مي‌ماند. نتيجة چنين روندي فقر و ناتواني است كه گريبانگير او و اعضاي خانواده‌اش مي‌‌شود. از دست ‌دادن شغل و محروميت از حق استخدام مبتلايان به ايدز را از زندگي طبيعي باز داشته است، از اين رو، سازمان بين‌المللي كار حقوق زير را براي كاركنان در نظر گرفته است:
1. كارفرمايان پيش از استخدام افراد يا در حين اشتغال آنها نبايد از افراد آزمايش HIV بخواهند؛
2. وضعيت افراد از نظر ابتلا داشتن يا ابتلا نداشتن به ايدز نبايد ملاك استخدام يا اشتغال آنان قرار گيرد و كاركنان مبتلا به ايدز موظف به افشاي جواب آزمايش HIV مثبت خود نيستند.
حتي كاركنان مراكز بهداشتي و درماني و متخصصان رشته‌هاي علوم پزشكي نيز با مبتلايان به ايدز رفتار تبعيض‌آميزي دارند. اجتناب از ارائة خدمات، ايزوله ‌كردن بي‌مورد، بي‌حرمتي و بي‌توجهي از جملة اين رفتارهاست.
رئيس ادارة ايدز وزارت بهداشت از وجود بخشنامه‌اي خبر مي‌دهد كه مراكز درماني و گروه پزشكي را ملزم به پذيرش افراد آلوده به ويروس ايدز و ارائة خدمات پزشكي به آنها مي‌كند.
او مي‌گويد: «بخش‌نامه‌ها به‌تنهايي بي‌فايده‌اند. شايد در اين زمينه به قوانيني احتياج داريم. هرچند به‌نظر مي‌رسد تدوين قانون هم به‌تنهايي نمي‌تواند مشكلات را برطرف كند. متأسفانه به‌كرات شاهد برخوردهاي ناشايست با مبتلايان به ايدز يا اجتناب از ارائة خدمات پزشكي و دندانپزشكي همكاران هستيم.»
اما مظلوم‌ترين قربانيان ايدز كودكان‌اند. كودكي كه از مادر آلوده متولد شده از حمايت والدين و اجتماع محروم مي‌ماند. گاه اين كودكان مسئوليت‌هايي نظير مراقبت از والدين بيمار و كسب درآمد براي خانواده را بر عهده دارند. برخورداري از حق آموزش و تحصيل در مراكز عمومي از جمله نيازهاي اولية كودكان بيمار محسوب مي‌شود كه در بسياري از كشورها از آن محروم‌اند. بر طبق اعلامية حقوق بشر، محروم كردن يك كودك از آموزش و تحصيل به‌ علت ابتلاي وي به بيماري ايدز تجاوز به حقوق اولية بشر است.
دكتر صادق راشد، مدير منطقه‌اي يونيسف در جنوب آسيا، اعلام كرده است: «پنج ميليون كودك در هشت كشور جنوب آسيا مبتلا به ايدز هستند بدون آنكه بدانند چرا.» وي رهبران مذهبي سرشناس پنج دين بزرگ الهي را فرامي‌خواند تا با كمك هم به جنگ همه‌جانبه با اين بحران خانمان‌سوز بروند.
آموزش، تنها راه پيشگيري
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كلينيك‌هاي مثلثي راه‌اندازي كرده است. سه رأس مثلث نمادين فعاليت‌هاي اين كلينيك‌ها شامل مشاوره و درمان اعتياد، مشاوره و درمان ايدز، مشاوره و درمان بيماري‌هاي آميزشي به غير از ايدز است. در بخش مشاوره و درمان ايدز، هدف طولاني كردن مرحلة كمون بيماري ايدز است. درمان ايدز بسيار پرهزينه است.
افرادي كه در مرحلة فعال بيماري ايدز هستند سالانه به داروهايي با قيمت تخميني شش ميليون تومان نياز دارند كه تمام اين هزينه را وزارت بهداشت و درمان مي‌پردازد. كلينيك‌هاي مثلثي با حفظ كلية اصول رازداري و تنها با ارائة يك كُد به بيمار مبتلا به ايدز و بدون دريافت اطلاعات شخصي به اين بيماران كمك مي‌كنند. دكتر مينو محرز فعاليت اين كلينيك‌هاي مثلثي را تشريح مي‌كند:
«اولين كلينيك مثلثي در كرمانشاه تأسيس شد كه بعدها بهترين مركز مشاوره شناخته شد. بيماران به مكان‌هايي احتياج دارند كه پاسخگوي آنها باشد. كلينيك‌ها ابتدا در سه نقطة كشور تأسيس شدند، به همين علت، به آنها كلينيك‌هاي مثلثي گفته مي‌شود. درحال‌حاضر اين كلينيك‌ها در اكثر نقاط كشور تأسيس شده‌اند. پزشكاني كه در اين كلينيك‌ها فعاليت مي‌كنند بيماران را معاينه مي‌كنند و كارهاي اوليه مانند واكسيناسيون و آزمايش‌هاي تشخيصي را براي آنان انجام مي‌دهند. همچنين به آنها مشاوره مي‌دهند.»
اما به گفتة دكتر محبوبه حاج ‌عبدالباقي، رئيس بخش عفوني بيمارستان امام‌خميني، اطلاعات بيماران مبتلا به ايدز دربارة اين بيماري بسيار كم است. حال آنكه آموزش مهم‌ترين و مؤثرترين راه جلوگيري از انتقال اين بيماري است. وي مي‌گويد:
«بايد برخوردها در سطح جامعه به‌گونه‌اي باشد كه صحبت از اين مسائل و بيان مشكلات امري عادي تلقي شود. همچنين، بايد به جوانان، كه گروه در معرض خطر ابتلا به بيماري ايدز هستند، راه‌هاي محفوظ ماندن از خطر را آموزش دهيم.» به گفتة دكتر حسين حاتمي، متخصص بيماري‌هاي عفوني و گرمسيري،
اساسي‌ترين راه براي كنترل ايدز مبارزه با نابساماني‌هاي اجتماعي و فقر فرهنگي است. او پيشنهاد مي‌كند: «مسئولان بهداشت مدارس بايد به نوجوانان بياموزند كه اعتياد تزريقي، داشتن شركاي جنسي متعدد و رفتارهاي مخاطره‌آميزي كه منجر به زنداني شدن مي‌شود خطر ابتلا به ايدز را افزايش مي‌دهد.»
برخي منابع خبري به نقل از وزارت بهداشت تعداد مبتلايان كمتر از 19 سال را در كشور 140 نفر اعلام كرده‌اند. اين آمار نگران‌كننده لزوم توجه به آموزش دانش‌آموزان و نوجوانان را نشان مي‌دهد. در اواخر سال گذشته، علي زرافشان، مديركل دفتر تأليف و برنامه‌ريزي كتب درسي وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با رسانه‌هاي داخلي، از توزيع حدود دو ميليون جزوة آموزشي «پيشگيري از ايدز» در دبيرستان‌هاي سراسر كشور خبر داد. دبيران زيست‌شناسي مقطع اول دبيرستان ملزم به گذراندن دوره‌هاي آموزشي ويژه‌اي براي آموزش دانش‌آموزان شدند و تدريس جزوة «پيشگيري از ايدز» به‌عنوان فصلي از كتاب درس زيست‌شناسي اجباري شد.
در اين جزوه، كه به زباني ساده نوشته شده، دانش‌آموزان با ويروس ايدز، راه‌هاي انتقال بيماري و نحوة مقابله با آن آشنا مي‌شوند. با اجراي اين برنامة آزمايشي، در سال تحصيلي جاري طرح مشابهي به شكل گسترده‌تر در مدارس كشور اجرا خواهد شد. اما هنوز فقدان آموزش به نحو چشمگيري در گروه‌هاي مختلف اجتماعي به چشم مي‌خورد و فقط 23 مركز مشاورة بيماري‌هاي رفتاري براي آموزش و مشاورة بيماران ايدز در ايران وجود دارد.
در اين ميان، رسانه‌هاي ديداري، شنيداري و نوشتاري نقش بسيار مهمي در آگاه‌سازي مردم و پيشگيري از بيماري ايدز دارند. در كشورهاي اروپايي، ساخت فيلم‌هاي مستند آموزشي ايدز به‌ويژه براي جوانان تجربه‌اي موفق در آگاه‌سازي عمومي بوده است. جوانان تمايل زيادي به شنيدن نصيحت ندارند. با ساخت فيلم‌هاي آموزشي مي‌توان ابعاد اين بيماري را به تصوير كشيد و راه‌هاي پيشگيري را آموزش داد.
ساخت فيلم مستند داستاني 75 دقيقه‌اي به نام متولد ايدز، به‌كارگرداني عليرضا رزازي‌فر، از جملة اين تلاش‌هاست. اين فيلم كه با ساختاري دراماتيك بيماري ايدز و زندگي بيماران مبتلا را به تصوير مي‌كشد زير نظر كارشناسان و متخصصان نامداري نظير دكتر مينو محرز، دكتر رسولي‌نژاد و دكتر ستايش تهيه شده است.
تجربة جهاني مقابله با ايدز نشان داده است كه وزارت بهداشت نمي‌تواند به‌تنهايي اين وظيفة سنگين را بر عهده گيرد و دخالت نيروهاي مردمي بدون ترديد اجتناب‌ناپذير است. در ايران نيز مانند ساير كشورهاي جهان نقش سازمان‌هاي غيردولتي در فعاليت‌هاي ضد ايدز روزبه‌روز پررنگ‌تر مي‌شود.
دكتر صديقه ضيائي، رئيس مؤسسة تحقيقات، بازتواني و بهبود زندگي زنان، در كارگاه آموزشي مشاوره در ايدز، كه اواخر تيرماه سال جاري به‌همت مركز امور مشاركت زنان نهاد رياست‌جمهوري و مؤسسة تحقيقات، بازتواني و بهبود زندگي زنان برگزار شد، نقش سازمان‌هاي غيردولتي در كنترل بيماري ايدز را بسيار مفيد دانست و گفت: «عوامل ملي و مذهبي هر جامعه در ميزان گسترش بيماري ايدز و نوع برخورد آنان با اين بيماري مؤثرند. نهادهاي مدني كه از دل جامعه برخاسته‌اند، با آگاهي از وضعيت بومي و فرهنگي هر كشور، در مسير پيشبرد برنامه‌هاي جهاني كنترل و مبارزه با ايدز فعاليت مي‌كنند.
سازمان‌هاي غيردولتي خود جمعي را به‌كار مي‌گيرند و همكاري‌هاي منطقه‌اي را جذب مي‌كنند. در اين ميان سازمان‌هاي زنان با توانمندسازي و آموزش زنان آنان را با راه‌هاي پيشگيري از ايدز آشنا مي‌كنند و وسايل لازم براي اين كار را به‌آساني در اختيار داوطلبان قرار مي‌دهند. همچنين، اين سازمان‌ها، با تلاش براي رفع تبعيض‌هاي جنسيتي، عرصه را براي فعاليت زنان براي مبارزه با ايدز فراهم مي‌كنند، زيرا در جوامعي كه خشونت جنسي نسبت به زنان وجود دارد، زنان بيشتر از مردان قرباني ايدز مي‌شوند.»
عملي كردن شعار «هر نوع رابطة جنسي خارج از چارچوب ازدواج ممنوع» از ديگر راه‌هاي كنترل بيماري ايدز است. بايد به افراد جامعه تعليم داد كه، در يك زندگي زناشويي طولاني، درصورتي‌كه زوج جنسي نسبت به هم وفادار باشند و خود را به رعايت اصول اخلاقي ملزم كنند، خطر انتقال ويروس ايدز از طريق تماس‌هاي جنسي آنها را تهديد نخواهد كرد.
اما هرگونه رابطة جنسي خارج از اين چارچوب مشكوك و پرخطر است. آزمايش ايدز قبل از ازدواج براساس آمارهاي جهاني، از هر 10 نفر آلوده به ويروس ايدز در جهان، 9 نفر از ناقل بودن خود بي‌اطلاع‌اند. بنابراين پيشنهاد معاونت اجتماعي سازمان بهزيستي مبني بر اجباري كردن آزمايش ايدز پيش از ازدواج بي‌جا نيست. اما از آنجا كه صحبت دربارة بيماري ايدز در ايران هنوز تابوست، مسئولان دربارة اجباري كردن اين آزمون اختلاف‌ نظر دارند.
وزارت بهداشت، كميتة مبارزه با ايدز و سازمان انتقال خون به‌شدت با اين اقدام مخالفت كرده‌اند و اين كار را فاقد ارزش علمي و اجتماعي مي‌دانند. دكتر گويا، رئيس مركز مديريت بيماري‌هاي وزارت بهداشت، مي‌گويد: «تست قبل از ازدواج ايدز در هيچ‌ جاي دنيا انجام نمي‌شود. ما بايد سطح آموزش همگاني را به‌حدي برسانيم كه افراد با سابقة رفتارهاي پرخطر داوطلبانه براي آزمايش ايدز مراجعه كنند.»
گروهي از مخالفان هزينة سنگين اين قبيل آزمون‌ها را علت مخالفت خود ذكر مي‌كنند و گروهي ديگر بار رواني تحميل‌شده بر زوج‌ها را. اما شايد با رايگان كردن آزمايش ايدز قبل از ازدواج و محرمانه نگه‌ داشتن نتايج بتوان از بار رواني اين اقدام كاست. گاه براي تشخيص قطعي ايدز، انجام سه نوبت آزمايش جداگانه لازم است، زيرا اين آزمون موارد مثبت و منفي كاذب زيادي دارد. از زماني كه ويروس وارد بدن فرد مي‌شود تا هنگامي كه نتيجة آزمون مثبت شود فاصله وجود دارد. ممكن است اين فاصله شش هفته تا شش ماه باشد. در موارد نادر، اين زمان تا حدود شانزده ماه است. به اين مرحله، مرحلة پنجره مي‌گويند. در مرحلة پنجره، فرد آلوده و آلوده‌كننده است، ولي نتيجة آزمايش او به‌طور كاذب منفي مي‌شود. بنابراين داشتن يك تست منفي به معناي آلوده نبودن به ويروس HIV نيست. اين روند ممكن است يك سال طول بكشد. در اين صورت خانواده‌ها بايد تا زمان مشخص شدن نتيجة قطعي در انتظار بمانند.
درحال‌حاضر انجام آزمون‌هاي تشخيصي براي تالاسمي و بيماري‌هاي آميزشي و نيز اعتياد به مواد مخدر براي ازدواج ضروري است و زوج‌هاي جوان بايد براي ازدواج قانوني نتيجة اين آزمايش‌ها را به دفتر ثبت ازدواج ارائه دهند. اما انجام آزمايش تشخيص ايدز براي ازدواج اجباري نيست و زوجين مي‌توانند داوطلبانه با تقبل هزينه‌ها اين آزمون را انجام دهند.

   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837