آنگلا مركل : زندگينامه سياسي
گروه: نقد و ادبيات
نویسنده: ولفگانگ اشتوك / پريسا رضايي
منبع: كيان كاظمي

از زني در ويرانه ها تا صدارت اعظمي آلمان متحد

بي ترديد اين پرسش براي بسياري مطرح بوده و هست : چگونه زني مانند مركل ، اهل آلمان شرقي كه در زمان سلطه كمونيست ها بر آن كشور حتي در شغل و معيشت روزانه خود گرفتار دشواري هاي فراوان بود ، توانسته پله هاي ترقي را چنان طي كند كه رقباي مرد خود را در آلمان غربي كنار زند و به عنوان نخستين زن در طول تاريخ كشور آلمان به مقام صدارت اعظمي دست يابد ؟


اين راز نه تنها براي اهل سياست كه براي طرفداران جنبش هاي زنان و حتي ديگر مردمان جالب است . همه مي خواهند بدانند اين مركل كيست كه ناگهان سرو كله اش در سطوح بالاي سياست جهاني ظاهر شده است ؟


ويژگي هاي روحي و فكري و اخلاقي اش چيست كه به ياري آن توانسته است به رهبري كشوري چون آلمان دست يابد ؟ چه فكرهايي در سر دارد و ايده هاي او در مورد مسائل گوناگون سياسي ، اجتماعي و فرهنگي چيست ؟ و سرانجام زندگي خصوصي او چگونه بوده است ؟ بر اين اساس طبيعي است كه زندگينامه هاي مركل مي بايد بازار خوبي داشته باشد .

در ميان منابع متعدي كه درباره آنگلا مركل منتشر شده ظاهراً تاكنون موثق ترين و بهترين اثر، تاليف ولفگانگ اشتوك بوده است ، اما چرا ؟ جدا از اينكه اشتوك روزنامه نگاري حرفه اي و موفق است و حتي صرف نظر از اينكه اثر او مورد تاييد دفترصدراعظم آلمان قرار گرفته ، حقيقت آن است كه ولفگانگ اشتوك بيش از هر روزنامه نگار ديگري با مركل ديدار و گفتگو داشته است . اطلاعات هيچكس درباره زندگي مركل به پاي اطلاعات اشتوك نمي رسد ، حتي قاطعانه مي توان گفت هيچكس به اندازه اشتوك از زندگي خصوصي مركل اطلاع ندارد . پروفسور دكتر اشتوك ، سالهاست روزنانه نگاري سياسي به شكل حرفه اي شمرده مي شود . او ابتدا در آلمان شرقي و بعدها در روزنامه فراكفورتر آلگماينه گزارشگر بود .

اشتوك همزمان دبير سياسي برلينرتسايتونگ و هفته نامه هفتگي فوكوس و نيز ويژه نامه يكشنبه دي ولت است . افسون به آن او در مقام استاد دانشگاه در رشته روزنامه نگاري ، درمناسبات سياسي برنامه ريزها و مديريت جلسه ها و مراسم سياسي نيز فعال است .

اما اشتوك در كتاب خود ، چگونه به مركل پرداخته است ؟ نشريه معروف سوئيسي نوي تسوشرتسايتونگ مي نويسد :« اشتوك تصويري رنگي از مركل را نشان ما مي دهد كه وارد ماجراجوييهاي سياسي شده است .» كمابيش همه نقدهايي كه درباره كتاب اشتوك نوشته شده است بر دو نكته تاييد مي كند ، نخست اينكه نگاه اشتوك به مركل توام با حسن نيت و دوستانه است . نويسنده آنكارا اعتراف مي كند كه از دوستداران صدراعظم جديد به شمار مي رود و نگاهش نگاهي بيشترهمدلانه است تا انتقادي .


دوم آنكه زندگينامه نوشته اشتوك بيشتر سياسي است – همانگونه كه در عنوان آن نيزآمده – تا خصوصي !


ما مي دانيم كه مركل به شدت از سخن گفتن درباره زندگي خصوصي خود ، درباره همسر سابقش ، درباره عدم بچه دارشدنش ، زندگي خانوادگيش و... پرهيز مي كند . او قاطعانه خبرنگارن فضولي را كه قصد سرك كشيدن به زندگي شخصي اش را دارند ، سرجاي خود مي نشاند .

و به اين ترتيب زندگي خصوصي مركل بدل به نوعي راز براي همگان در آمده است ، درست برخلاف رقيب پيشين او گرهارد شرودر كه مطبوعات همواره آكنده از حواشي زندگي او بود ، از مسايل خانوادگي او گرفته تا اينكه آيا صدراعظم موهايش را رنگ مي كند يا نه ؟ اشتوك به پيروي از مركل نشان مي دهد كه سياستمداران را بايد براساس اعمالشان سنجيد نه براساس ويژگي هاي شخصيتي و زندگي خصوصي شان . اشتوك مسيري را كه مركل از فروترين مشاغل در آلمان شرقي تا به صدارت اعظمي جمهوري فدرال طي كرد ، ترسيم مي كند ، و پله به پله نشان مي هد كه مركل در حيات سياسي چه كرده و از چه راهي رفته است ، بي آنكه چندان وارد شخصيت غيرسياسي او شده باشد .
البته به رغم اين ، بهرحال اين اثر بيش از آثار ديگر برخي مسايل خصوصي مركل را براي ما آشكار مي كند .

بدون كتاب اشتوك ما از همان اندك اطلاعات در باره همسر سابق مركل ، خانوده پدري ، مركل و زندگي اش در آلمان شرقي محروم بوديم . سخن را كوتاه كنيم ، كتاب اشتوك ، اثري آسان خوان درباره زني است كه با سخت كوشي خود از ويرانه هاي آلمان شرقي تا بالاترين مقام سياسي جمهوري فدرال آلمان صعود مي كند .


او بر صراحت و هوش مركل تاييد مي كند و از مركل تصوير سياست مداري را ارائه مي دهد كه به رغم جديت و قاطعيت فوق العاده اش ، اهل منطق و گفتگو است و به حرف رقيب خود به دقت گوش مي دهد و هرگز شتاب زده تصميم نمي گيرد ، آدمي كه آماده پذيرفتن اشتباه خود و جبران تصميمات نادرست همكارانش است ، كسي كه مسئوليت پذير و پاسخگوست و نمي كوشد لغزش هاي خود و يارانش را بپوشاند يا حتي توجيه كند . با اينكه اشتوك معترف است كه نگاهي مثبت به خانم صدراعظم دارد ، اما كتابش عاري از سانتي مانتاليسم است ، گفتارهاي اشتوك درباره مركل به دقت سنجيده شده است و همدلي او هيچ نشاني از شيفتگي احساساتي ندارد .


اشتوك در بخشها و قطعات كوتاهي نگاهي سريع به مشي و شيوه سياسي مركل دارد واز اين رو مي توان گفت آرايش كتاب او زيركانه است . او مختصر ومفيد و به دور از پيچيدگي ، زندگي سياسي مركل را شرح ميدهد . گفتني است اشتوك نه به شكل خطي و سنتي شرح حال خود را از كودكي مركل آغاز نمي كند بلكه به شيوه اي زيركانه ومدرن تر مراحل زندگي مركل را جابجا مي كند و با آوردن فلاش بك هايي ، به اثر خود جذابيت مي بخشد . به اين ترتيب ما شرح حال را از سقوط آلمان شرقي آغاز مي كنيم و در خلال كتاب گهگاه به كودكي و زندگي ومركل در آلمان شرقي باز مي گرديم . گفتني است مترجم كتاب با افزودن تصاوير و مقدمه و موخره كوتاه بر اصل اثر كوشيده است بر جذابيت نسخه فارسي كتاب اشتوك بيافزايد .


پريسا رضايي مترجم اين اثر تاكنون چندين عنوان ترجمه كتاب و بيش از صد مطلب ترجمه اي و تاليفي در مطبوعات در كارنامه خود دارد ، منتخب دفتر فرهنگي صدراعظم اتريش به عنوان ارائه بهترين ترجمه سال از ادبيات اتريش است . از اين رو شايد خواننده فارسي زبان نيز به آسودگي بتواند به كيفيت ترجمه نسخه فارسي بيوگرافي مركل اعتماد كند .