در عصر جهانى سازى اتخاذ تصميم هاى دقيق براى ترجمه به نظر الزامى مى آيد. برخى نشانه ها كه حاوى فرهنگ، ارزش و دانش غربى هستند به صورت هاى غيرقابل كنترلى از خلال رسانه ها، اينترنت و ماهواره به سرزمين ما منتقل مى شود. اين نشانه ها در ماهواره و اينترنت به سختى قابل كنترل هستند.
اما كتاب ها مى توانند به راحتى سامان داده شوند. چنانچه سيستمى واقع بين به سامان دادن وضع ترجمه دست ببرد وضعيت بهبود مى يابد. منتقل كردن بخش مفيد فرهنگ و معرفتى كه خارج از مرزهاى ما توليد مى شوند از جمله راه حل هاى فرهنگى محسوب مى شوند به همين خاطر با ۴ سؤال به سراغ مترجمان ايرانى رفتيم كه از زبان هاى انگليسى، عربى، اسپانيايى و فرانسوى متونى را به فارسى آورده اند. اين سؤالات عبارتند از:
۱) كتاب ها و آثارى كه ترجمه كرده ايد را برچه اساسى انتخاب نموديد؟
۲) مهم ترين مشكلات ترجمه در كشور ما چيست؟
۳) چرا در ايران از يك كتاب چند ترجمه ارائه مى شود؟
۴) آيا ما در ايران نقد ترجمه داريم چرا؟ و نقد ترجمه به چه كار مى آيد؟
منيره احمد سلطانى
۱ـ براساس كتاب هايى كه به دستم مى رسد. به عنوان مثال كتاب «فولكور جهان» را در نمايشگاه ديدم و يا كتاب «چگونه نقد بنويسيم» را به پيشنهاد دخترم ترجمه كردم. البته علاقه هاى شخصى نيز شرط است. خواندن كتاب «فولكور جهان» كه يك كتاب ۶ جلدى شده است براى خودم بسيار جالب بود.
حتى توضيحاتى درباره قسم هاى شيعيان به حضرت فاطمه(س) و حضرت اباالفضل در آن ديده مى شود. آشنايى با فرهنگ عامه مردم جهان آن هم با اين دقت براى من خيلى مفيد بود.
۲ـ يكى از مهم ترين مشكلات ما غيرفرهنگى بودن ناشران است. بيشتر به فروش كتاب فكر مى كنند. من مجبور شدم براى كتابى كه گفتم [فولكلور جهان] ۸ سال كار كنم.
چون نوشتن فرهنگ عامه احتياج به توضيح، حاشيه و پاورقى زياد دارد، اما به سختى ناشرى براى چاپ آن يافتم، در حالى كه كتاب فال قهوه را به سرعت در تيراژ بالا منتشر مى كنند. الآن كتابى در مورد انواع فالگيرى هاى جهان در دست دارم اما حاضر به ترجمه آن نيستم. ولى مى دانم بلافاصله بعد از ترجمه به چاپ خواهد رسيد. مسأله بعدى كه بسيار مهم است نبودن ويراستاران خوب در بنگاه هاى نشر است.
مترجم بعد از ترجمه تحت تأثير متن اصلى است. گمان مى كند از عهده ترجمه برآمده است و به طور طبيعى نمى تواند قضاوت خوبى براى ترجمه خود داشته باشد. اين وظيفه ويراستار است كه اشتباهات مترجم را بگيرد. فقدان ويراستار در انتشارات موجب مى شود انواع اشتباهات در كتاب ها ديده شوند.
۳ـ زيرا ما جايى براى ثبت و اطلاع رسانى كارهاى ترجمه شده نداريم. من بعد از اين كه شعرهاى اميلى ديكينسون را ترجمه كردم متوجه شدم آقاى «سعيدپور» نيز آن را ترجمه كرده اند.
۴ـ به تازگى جدى گرفته شده است. فصلنامه علمى فرهنگى به نام «مترجم» چاپ مى شود كه مجله وزينى است. به نظر مى رسد براى شروع خوب باشد.
|