كتاب به جاى سكه طلا
گروه: مقالات عمومي
نویسنده: محسن ميرزايى

سلطان محمد فاتح بابت خراج ازملل مغلوب به جاى سكه طلا،كتاب مى گرفت !

سلطان محمد اول به سال ۱۴۲۱ ميلادى (۸۲۲ هجرى) درگذشت و خبر مرگ او را تا ورود «مراد دوم» - كه پسر و جانشين وى بود - از سپاهيان پوشيده داشتند.
مراد دوم، دوبار از سلطنت كناره گرفت و پسرش، محمد (بعداً معروف به محمد فاتح) را به جاى خود منصوب كرد، اما براثر حمله «مجارها» و قيام «ينى چرى»ها (سربازان پياده نظام عثمانى) از عزلت خود بيرون آمد و به مقابله با دشمنان پرداخت. در جنگ عظيم «وارنا» مجارها شكست سختى خوردند و پادشاه مجارستان به نام «لاديسلاوس» در اين جنگ به قتل رسيد. پس از آن، «مراد» جنگ هاى ديگرى را با مجارها و آلبانيايى ها در بالكان آغاز كرد كه در همه نبردها فتح و ظفر با او بود، به ويژه در جنگى كه در «كوزوو» ميان او و متحدين مجار و لهستانى ها و چك ها روى داد.

مراد دوم از سلاطين دانش دوست و فرهنگ پرور عثمانى بود و شاعران و نويسندگان و علماى دينى در دربار او بسيار محترم بودند. در دربار «سلطان مراد دوم»، كه علما و شعرا و موسيقيدانان تشويق و حمايت مى شدند، نخستين نمونه هاى نثر به زبان تركى، كه بيشتر به صورت ترجمه بود، پديدار شد. مضمون اين نوشته ها بيشتر تفسير قرآن كريم و ترويج ايمان بود.

سلطان محمد دوم، فاتح قسطنطنيه

قسطنطنيه پيش از آن كه در حملات سال ۱۲۰۴ و ۱۴۵۳ غارت شود، ذخاير هنرى و ادبى غيرقابل تصورى داشت. اين شهر وقتى كه به دست عثمانى افتاد تقريباً خالى از سكنه شد، اما پس از انتقال دربار سلاطين عثمانى (يعنى: باب عالى) بدانجا، طولى نكشيد كه دوباره رونق يافت. سلاطين عثمانى نيز با برافراشتن مساجد، كاخ ها، ميدان ها ، فواره ها، حمام ها و بناهاى عمومى ديگر بر آراستگى آن افزودند و قسطنطنيه بزودى از مراكز سياسى و بازرگانى بزرگ اروپا شد.

سلطان محمد فاتح كه در سال ۸۵۵ هجرى قمرى (مطابق با ۱۴۵۱ ميلادى) بر تخت سلطنت نشسته بود، سال بعد خود را براى تصرف قسطنطنيه آماده كرد تا به آرزوى ديرين پدرانش جامه عمل بپوشاند. او قلعه محكم «روم ايلى حصار» را براى حمله به شهر بنا كرد و با توپخانه مجهز و عظيمى شهر را از دريا و خشكى در محاصره گرفت و سرانجام در سپيده دم روز سه شنبه ۲۹ ماه مه ۱۴۵۳ ميلادى (مطابق با ۸۵۷ هجرى قمرى) حمله را آغاز كرد و بعد از پيكار پنجاه و يك روزه، قسطنطنيه را به تصرف خود درآورد و بدين سان « امپراتورى بيزانس» برافتاد. اين فتح تاريخى بزرگ دولت عثمانى را در شمار دولت هاى بزرگ جهان درآورد و نتايج نظامى و سياسى و اقتصادى مهمى در پى داشت.

لحظه تاريخى تصرف قسطنطنيه را يكى از مورخان با اين جملات توصيف كرده است: «سلطان محمد پس از آن كه به شهر درآمد، يكسره به «اياصوفيه» رفت، رو به قبله ايستاد و نماز خواند.

سلطان محمد براى اين كه شهر را كه اين زمان از سكنه خالى شده بود، دوباره آباد سازد مردمان را از هرجا تشويق كرد كه بدانجا بيايند. يونانيانى را كه گريخته بودند دعوت كرد كه دوباره به شهر خود برگردند و خانه هايى در محله «فنار»، پيرامون قصر اسقف بزرگشان، به آنها واگذار كرد. البته به اينان اجازه نداد كه در كارهاى دولتى وارد شوند. اين مهاجران شغلشان كارگرى، صنعتگرى، صرافى و مانند اينها بود و در امن و رفاه به سر مى بردند.

«محمد فاتح » مردمان ممالك تسخير شده مانند صرب ها، بلغارها و ارمنيان را نيز از ميهن شان به قسطنطنيه كوچ داد . به همين سبب قسطنطنيه - يا استانبول امروزى - هنوز هم شهرى است كه مردمانى از نژادهاى مختلف، با چهره هاى مختلف و زبان هاى متفاوت را در خود جاى داده است.

تشكيلات ادارى هوشمندانه اى كه سلطان محمد دوم بنيان نهاد، تا قرن نوزدهم دوام يافت. قسطنطنيه در طول اين ايام شهرى بزرگ و پايتخت سرزمين هاى خاورى مديترانه شد.

بيرحم و خشن ، عالم و شاعر

بدين ترتيب عثمانى ها طى يك قرن از حال چادرنشينى خارج شدند و وارث قديمى ترين امپراتورى اروپا (امپراتورى بيزانس) گرديدند. توفيق آنان از يك طرف به سبب ضعف و نفاق رقباى آنان و از طرف ديگر ناشى از سازمان عالى ارتش آنها بود.