موسيقي فيلم، با آن تعريفي كه در همه جاي دنيا مرسوم است، از قدمت چنداني در سينماي ايران برخوردار نيست. در حاليكه نخستين فيلم ايراني آبي و رابي در سال (1309)ساخته شده است. نخستين موسيقي فيلم ايراني به معناي خاصش در سال (1333)و توسط مرتضي حنانه براي فيلم عروس دجله ساخته شده است و اين دقيقاً زماني است كه 20 سال از زمان ورود صدا به صنعت سينما گذشته است. با اين حال تا پيش از اين فيلم، فيلمهاي ايراني به اشكال و انواع مختلف از موسيقي بهره جستهاند؛ اما اين موسيقيها، به مفهوم امروزي كه از موسيقي فيلم سراغ داريم، موسيقي فيلم خوانده نميشدند؛ يعني اينكه اختصاصاً براي فيلم ساخته نميشدند، بلكه مجموعهاي از قطعات غربي، ايراني، عربي و هندي بودند كه براي آن فيلم بخصوص برگزيده ميشدند. نخستين فيلمي كه با اين رويه صاحب موسيقي شد، شيرين وفرهاد ساخته سپنتا (1314) است. در اين فيلم از تك نوازي ويولن مصطفي نورياني استفاده شده است ضمن اينكه ايران دفتري نيز ترانههاي آن را خوانده است. پس از آن مرحوم سپنتا در دو فيلم بعدياش ليلي و مجنون و چشمهاي سياه از موسيقي دان برجسته آن دوره كلنل علينقي وزيري براي گزينش و حتي اجراي قطعات موسيقي بهره جست. بدين ترتيب ميتوان اين دو فيلم را نخستين فيلمهاي ايراني دانست كه در آن از مشاور موسيقي به شكل حرفهاي استفاده شده است. اما همانگونه كه در بالا اشاره شد، موسيقي فيلم در سينماي ايران با موسيقي مرتضي حنانه براي فيلم عروس دجله متولد ميشود. مرتضي حنانه دانش آموختة رشته موسيقي در ايتاليا بود و به خاطر ذهنيت نوگرا وخلاقي كه داشت، به شكلگيري و پاگيري موسيقي فيلم در ايران و سپس گسترش آن كمك شاياني كرد. اما فقر فني و زيبا شناختي صنعت سينماي ايران به حدي بود كه تا سالها پس از زايش موسيقي فيلم، همچنان به موسيقي فيلم به عنوان عنصري تزئيني و كم اهميت مينگريست. كارگردانان و البته تهيه كنندگان ايراني ترجيح ميداند به جاي صرف هزينه براي ساخت موسيقي اريژينال براي فيلم، از ترانهها و قطعات مشهور و مأنوس براي مخاطبان آن دوره استفاده كنند. به همين دليل در دهة (1330)به استثناي سه فيلم بهلول (1336) با موسيقي مرتضي حنانه، جنوب شهر (1337) با موسيقي هرمز فرهت، مرواريد سياه (1339) با موسيقي هوشنگ شهابي، در فيلمهاي ايراني همچنان از موسيقي انتخابي و ترانههاي مشهور فارسي استفاده ميشد. در اين دهه بازيگر ـ خوانندگاني مثل دلكش، ويگن و ايران دفتري، از شهرت خاصي برخوردارند.
|