نارسيس ۱
گروه: روانشناسي عمومي
نویسنده: دكتر عبدالكريم رشيديان

آى آدم هاى خودشيفته!

تأملى بر كتاب «فرهنگ خودشيفتگى: زندگى آمريكايى در عصر كاهش انتظارات» اثر كريستوفر لاش

با انتشار كتاب معروف كريستوفرلاش به نام «فرهنگ خودشيفتگى: زندگى آمريكايى در عصر كاهش انتظارات» كه به سرعت به يكى از پرفروش ترين كتاب هاى آمريكا تبديل شد، بحث درباره پديده خودشيفتگى به عنوان شاخص زندگى انسان غربى ازنيمه دوم قرن بيستم به اين سو، عمق و ابعادى ويژه يافت.

به تعبير توكويل آنها گمان مى كردند سرنوشت شان تماماً در دست خودشان است. شرايط اجتماعى ايالات متحده پيوند نسل ها را مى گسست، گذشتگان به سرعت فراموش مى شدند و كسى تصورى از آنانى كه بعداً مى آمدند نداشت و علاقه آدم محدود به آنهايى بود كه قرابت و شباهت نزديكى با خود او داشتند. با اين حال، از نظر لاش ميان نارسى سيسم جديد و آداميسم گذشته تفاوت هاى چشمگيرى وجود دارد. يعنى گرچه آمريكاييان كنونى همانند پيشينيانشان قادر به سازمان دادن يك زندگى جمعى نيستند، اما در جامعه مدرن صنعتى كنونى چنان گرايشى به ادغام فرد وجود دارد كه امكان زندگى توأم با «انزوا» را از ميان مى برد و فرد را به جامعه وابسته مى سازد.

عناصر ناخودآگاه و غيرعقلانى در «ابرمن» بر عملكردش سلطه مى يابند. همپاى از دست رفتن «اعتبار» چهره هاى صاحب اقتدار در جامعه مدرن، «ابرمن» در افراد بيش از پيش از توهمات آغازين كودك درباره پدر و مادرش- توهماتى مملو از خشم ساديستى- تغذيه مى كند تا از آرمان هاى درونى شده اگو كه تجربه هاى بعدى او از الگوهاى محبوب و محترم رفتار اجتماعى آنها را شكل داده باشند... عناصر عتيق (archaic) به طور فزاينده اى بر ساخت شخصيت مسلط مى شوند و به تعبير موريس ديكستاين (خود) (self) به سوى حالتى منفعل و آغازين، كه در آن جهان خلق نشده و شكل نگرفته باقى مى ماند، عقب نشينى مى كند.» اگوى امپريال خود بزرگ بين و بلعنده تجربه به درون يك خود گنده، خودشيفته، كودكانه و تهى پس روى مى كند.» (همان: ۱۱-۱۲).