جلوي شكاف ديجيتالي را بايد گرفت
گروه: مقالات عمومي
نویسنده: سيد ايمان ضيابري
منبع: اعتماد ملي

دولتي‌بودن رسانه‌ها در كشورهاي در حال توسعه از منظرهاي فكري، نوآفريني، تحول، همكاري، توليد خبر و ارسال خبر مضر به نظر مي‌رسد.

در يك فضاي بسته، رسانه‌ها دائما بايد مراقب باشند كه مرزهاي در حال جابه جايي را بشناسند و از آن فراتر نروند. البته اين مساله مسلما شامل رسانه‌هاي شخصي هم مي‌شود.
پروفسور يحيي كمالي پور راوري، استاد دانشگاه پوردو آمريكا در گفت‌وگوي اختصاصي با اعتماد ملي ضمن بيان اين مطلب گفت:
در كشورهاي سرمايه داري، رسانه‌هايي كه از ديدگاه اقتصادي وابسته به تبليغات تجاري و نهايتا شركت‌هاي عظيم هستند نيز بايستي همواره مراقب باشند خبرهايي ننويسند كه باعث رنجش شركت آگهي دهنده شوند اما روي هم رفته رسانه‌هاي كشورهاي توسعه يافته بهتر مي‌توانند كارشان را به صورتي حرفه‌اي انجام بدهند و نقش بيشتري در امور سياسي، اجتماعي و اقتصادي دارند. دانش آموخته‌دانشگاه ميسوري آمريكا و رئيس دپارتمان ارتباطات و هنرهاي خلاق دانشگاه پوردو آمريكا همچنين اظهار داشت: شكاف ديجيتالي به خصوص در كشورهاي درحال توسعه همچنان چالشي بسيار جدي و جهاني است. ‌
تا زماني كه اينترنت مانند راديو و تلويزيون قابل دسترس و استفاده براي اكثر جهانيان نباشد، اين شكاف فرهنگي و اطلاعاتي همچنان ادامه پيدا خواهد كرد.
‌ امروز اكثر مردم آفريقا با كمتر از يك دلار در روز زندگي مي‌كنند و اكثرا از ابتدايي ترين امكانات زندگي بي‌بهره‌اند و حتي بعضي از آنها هنوز صاحب يك راديو هم نيستند. وي افزود: عصر ديجيتال هم فاصله زماني و جغرافيايي را محو كرده است و هم به فاصله فرهنگي و اطلاعاتي افزوده است. هنوز اكثر مردم دنيا خارج از دنياي ديجيتال به سر مي‌برند و هنوز درگير پيش پا افتاده‌ترين نيازهاي اوليه خودشان هستند.
استاد سابق دانشگاه‌هاي فرانسيسكن و ويسكانسين همچنين افزود: رقابت رسانه‌ها در همه جاي دنيا هر روز بيشتر و بيشتر مي‌شود. شكاف ديجيتالي (‌) digital divide بين آنها كه دارند و آنها كه ندارند در آمريكا نيز وجود دارد.
وي در ادامه اضافه كرد: بايد توجه كنيد كه امروز شش شركت عظيم فراملي 90 درصد رسانه‌ها يعني راديو، تلويزيون، روزنامه‌ها، مجله‌ها، موسيقي، فيلم و...را در دست دارند و به راحتي مي‌توانند افكار عمومي را جهت بدهند.قدرت و نفوذ اين شركت‌هاي رسانه‌اي در تاريخ ارتباطات بي سابقه است. به طور مثال در سال 1983 ميلادي رسانه‌اي در آمريكا در دست بيش از 50 شركت بود و امروز به 6 شركت عظيم تقليل يافته است. ‌
اين شركت‌ها عبارتند از تايم وارنر، ديزني، جنرال الكترونيك و... از نظر مالي رسانه‌هاي آمريكا وابسته به تبليغات كالاها و خدمات تجارتي هستند و به همين دليل درگير رقابتي شديد هستند. دراين ميدان رقابت بعضي‌ها موفق و بعضي‌ها هم مغلوب هستند و مجبور مي‌شوند كه از ميدان خارج شوند.
سردبير نشريه بين‌المللي رسانه‌هاي جهاني گفت: از نظر من رسانه‌هاي ايران به جز آنها كه وابسته به دولت هستند نسبتا متنوع ولي تقريبا كم محتوا هستند. ‌ اخيرا آگاه شدم كه در كرمان بيش از 20 روزنامه منتشر مي‌شود. بدون شك آنها را مي‌توان در چند رده قرارداد چون همه نمي توانند در يك رده قرار بگيرند.
وي در بخش ديگري از سخنان خود افزود: اگر شما مي‌توانيد بخوانيد ولي نمي‌خوانيد با آنها كه نمي توانند بخوانند و يا بي‌سواد هستند فرقي نداريد. براي هر كار فرهنگي احتياج به برنامه ريزي و آموزش است. براي مثال در آمريكا بيشتر دبيرستان‌ها و دانشگاه‌ها روزنامه خودشان را دارند.
كمالي پور افزود: اين روزنامه‌ها كه بعضي روزانه و بعضي هفتگي منتشر مي‌شوند به وسيله دانشجويان و دانش‌آموزان تهيه و منتشر مي‌شوند. ‌ وقتي كه شما صحبت از نشر روزنامه و مجله در روستاهاي كشورهاي توسعه يافته مي‌كنيد، به اين نيز بايد توجه داشته باشيد كه فرهنگ روزنامه خواندن از كودكي در ميان شهروندان نهادينه شده است. انسان‌ها در همه جاي اين كره خاكي طبق يك سلسله عادات رفتار مي‌كنند.

استاديار سابق دانشكده ارتباطات دانشگاه كويينسي آمريكا در ادامه اظهار داشت: براي تشويق و نهادينه كردن فرهنگ مطالعه بايستي از آموزش در دبستان و دبيرستان شروع كرد و در دانشگاه آن را ادمه داد. واقعيت اين است كه در دنياي پر از تصوير امروز(‌) Visual world كه عمدتا نتيجه عمومي شدن تلويزيون، فيلم و ويدئو است، مردم بيشتر تصوير را دوست دارند و آن را درك مي‌كنند تا نوشته را. يا بهتر بگويم در مسابقه چشم‌ها با گوش‌ها، چشم‌ها هميشه برنده‌اند.
بنابراين بي‌جهت نيست كه حرفه‌اي به نام تصوير سازان (‌) Image makers به وجود آمده است كه كارش بسته‌بندي كالاهاي تجارتي و سياستمداران است. سردبير نشريه بين‌المللي ‌ global media journal گفت: باتوجه به اين واقعيت كه چشمها هميشه برنده‌اند بنابراين وضعيت ظاهري يك فرد از جمله لباس، شمايل، نظافت و اينكه آنها چگونه در رسانه‌ها نشان داده مي‌شوند، مد نظر اين متخصصين است. ‌
بيشتر سياستمداران و افراد مشهور اينگونه مشاوران را در پشت صحنه دارند. امروز بازار تصويرسازان و رسانه فهمان (‌) Media handlers بسيار داغ است. به گفته ديگر ارزش يك تصوير بيش از 1000 كلمه است. در ادامه كمالي پور با بيان اين مطلب كه تبديل نوشتار مكتوب به نوشتار ديجيتالي با استفاده از تكنولوژي نوين به خصوص شبكه جهاني اينترنت باعث ايجاد يك شاخه جديد يا (هيبريد پروفشن) در حرفه روزنامه‌نگاري و به طور كلي رسانه‌ها شامل روزنامه، مجله، راديو، تلويزيون، فيلم و... شده است، افزود: امروز نه تنها نشريات مكتوب بلكه رسانه‌هاي الكترونيك نيز از آنالوگ تبديل به ديجيتال شده‌اند. ‌
براي مثال امروز راديو و تلويزيون و فيلم را نيز ما مي‌توانيم از طريق اينترنت به صورت زنده (‌) Real Time دريافت كنيم. صاحبان رايانه به شرطي كه به شبكه جهاني اينترنت متصل باشند، مي‌توانند به راحتي صدا و تصوير ديجيتال را به طور مداوم (‌) audio and video streaming دريافت كنند.
با اين توضيحات مي‌توان گفت كه روزنامه‌نگاري سايبر يا (‌- E‌) journalism يا ديجيتال ژورناليسم، تبديل نوشتار مكتوب (‌) text به ديجيتال است. وي در بررسي تفاوت‌هاي روزنامه نگاري الكترونيك با روزنامه نگاري كاغذي گفت: روزنامه‌نگاري به سبك نوين و اينترنتي تعاملي است و با سرعت نور و مثل امواج راديويي و تلويزيوني اخبار را در سراسر جهان پخش مي‌كند.
همچنين روزنامه‌نگاري الكترونيك به خوانندگان اجازه مي‌دهد كه مطالب بيشتري را در رابطه با يك موضوع به‌خصوص از طريق لينك‌هاي مرتبط با اخبار دريافت كنند و اين امكان را فراهم مي‌كند كه خوانندگان از طريق شبكه جهاني اينترنت بتوانند اخبار را مقايسه و از ديدگاه‌هاي گوناگون مشاهده كنند.
وي ادامه داد: در دنياي روزنامه‌نگاري الكترونيك، تحريف و دروغ‌پردازي بسيار دشوارتر از دوران ژورناليسم مكتوب است و در فضاي سايبر هر كسي مي‌تواند خبرنگاري كند و مشاهدات خودش را با ديگران درميان بگذارد. حتي در فضاي سايبر هر كسي با تكنولوژي كامپيوتر آشنا باشد، مي‌تواند سايبر ژورناليست شود و فاصله زماني در رابطه با چاپ و انتشار و جغرافيا از ميان برداشته مي‌شود.
كمالي‌پور اضافه كرد: در روزنامه نگاري سايبر مي‌توان به راحتي اطلاعات گوناگون را جست‌وجو كرد و اهميت آن در آموزش و پرورش هر روز گسترده تر مي‌شود. اين استاد ارتباطات دانشگاه‌هاي ايران و آمريكا همچنين افزود: روزنامه نگاري الكترونيك، روزنامه نگاري سنتي را دگرگون كرده است و امكانات بسيار جالبي را به وجود آورده است كه حتي يك دهه پيش قابل پيش‌بيني نبود و اين درحاليست كه تكنولوژي ديجيتال كامپيوتر و اينترنت به من اين فرصت را داده است كه بتوانم با بنيانگذاري نشريه جهاني رسانه‌ها (‌) global media journal در سراسر دنيا يك شبكه بزرگ روزنامه‌نگاري الكترونيكي را(‌- E‌) journalism پايه گذاري كنم. ‌ چنين ابتكاري قبل از عصر ديجيتالي امكان‌پذير نبود. اين نشريه جهاني در همه قاره‌هاي دنيا به صورت الكترونيكي چاپ مي‌شود و در دسترس علاقه مندان قرار مي‌گيرد. همچنين نسخه فارسي اين مجله الكترونيكي به همت استادان ارتباطات دانشگاه تهران در سال جاري منتشر مي‌شود.
وي تصريح كرد: روزنامه‌نگاري الكترونيك و وبلاگ‌ها براي هميشه حرفه روزنامه‌نگاري و تبادل اطلاعات را دگرگون كرده‌اند بنابراين قواعد كهنه بايد جايگزين قواعد به روز و پيشرفته و منطقي بشوند.
موج گسترش وبلاگ‌ها در ايران و سراسر دنيا، فضاي اطلاعاتي در سطح ملي و جهاني باز و دموكراتيزه كرده است، بدين معني كه هر فردي كه حرفي براي گفتن دارد، مي‌تواند با ايجاد يك وبلاگ آن را بيان كند و كما اينكه اخيرا روزنامه‌هاي معتبر جهاني برخي از اخبار دست اول خود را از طريق وبلاگ‌ها دريافت مي‌كنند. يكي از مشكلات وبلاگ نويسان اين است كه در ميان موج عظيمي كه هرروز به تعداد آنها افزوده مي‌شود، گم مي‌شوند و در اين ميان آنهايي موفق مي‌شوند كه پرمحتوا و قابل اطمينان باشند.