قرون وسطي ؛ خروج تدريجي از دوران بربريت و تجديد حيات ادبيات و فرهنگ
گروه: نقد و ادبيات

اروپاي غربي در اعصار تاريك به هيچ‌وجه متمدن نبود. هم زمين و هم مردم بومي تقريباً مانند بوميان آفريقاي مركزي! وحشي بودند.

در برابر اين توحش راكد قرون وسطي گوياي پيشرفت پيگير، تدريجي و طاقت‌فرسا به سوي تمدن بود و در مقابل رنسانس توسعه‌اي برق‌‌آسا و ناگهاني، كه در آن مرزهاي زمان، فضا و تفكر با سرعتي ديوانه‌وار فرو ريخت.
عمده‌ترين پيشرفت قرون وسطي پيشرفت آموزشي بود و يكي از نشانه‌هاي بارز آن توسعه و تعميق دانش مردم اين عصر در زمينه ادبيات، زبان و انديشه‌هاي كلاسيك.
كار مطالعه آثار كلاسيك بالا گرفت و براي اين منظور سازمان‌هايي راه‌اندازي شد و يا دوباره شروع به كار كرد. دانشگاه‌‌ها يا به وجود آمدند و يا از نو گشوده شدند و درواقع مدارسي مترقي محسوب مي‌شوند تا مدارس ديني.

در همين زمان در ميان برخي از گروه‌‌هاي رهباني (به ويژه ديرهاي بنديكتي) پايه طلبگي ارتقا يافت و سبب خلق بسياري از عالي‌ترين نسخه‌هاي خطي شد كه در زمينه آثار كلاسيك نوشته شده و در كتابخانه‌هاي همين ديرها محفوظ مانده است.
انگيزه مهم اين فعاليت‌هاي علمي، مكاتبه و سفر بود. سفرهاي علمي سبب شد تا دانش كلاسيك گسترش درخور توجهي داشته باشد، معيارهاي مباحث فلسفي ارتقا يابد و به مدد مباحثه، رقابت و نقد راه آموزش جديد هموار گردد.
تمام آنها تنها زبان لاتين را مي‌دانستند و از اين زبان سود مي‌‌بردند چرا كه لاتين ديگر زبان مرده اعصار تاريك نبود بلكه زباني بود زنده، زباني براي مباحث فلسفي، علمي، ديپلماسي و...
اين زبان درواقع دنباله لاتين كلاسيك بود كه سنت مداوم مبادلات علمي آموختن آن را امكان‌پذير مي‌ساخت و لاتين ساده از طريق نوشته‌هاي اوليه كليسا در آن نفوذ مختصري داشت. درك اين مطلب كه چرا دانشمندان قرون دوازدهم، سيزدهم و چهاردهم به زبان لاتيني سخن مي‌گفتند و كتاب مي‌نوشتند حال آن خود داراي زبان بودند (هفت زبان و لهجه ياد شده). گويا دليل امر بر اين بوده كه هيچيك از زبان‌هاي و لهجه‌هاي هفتگانه داراي دايره لغات و دستور زبان غني و وسيع نبودند تا در مباحث سنگين كلامي، فلسفي و سياسي به كار افراد فرهيخته بيايند حتي بسياري از اين لهجه‌‌ها و زبان‌‌ها داراي خط هم نبودند و وسعت جغرافياي مكان‌هايي كه به يكي از اين زبان‌‌ها تكلم مي‌كردند چندان وسيع نبود حال آنكه مي‌دانيم براي اهدافي مانند انتقال انديشه و گسترش دانش در جهان تنها زبان‌هاي بزرگ و فراگير به كار مي‌آيند.

در مقابل زبان يوناني هنوز حيطه‌‌اي تقريباً بسته داشت. فرهنگ رومي ـ يوناني در قرون وسطي به‌طور كامل از هم گسيخته شد و اين به واسطه همان دو مسير متفاوتي بود كه زبان‌هاي يوناني و لاتين در اعصار تاريك پيمودند. در زبان لاتين، رشته ناگسسته وراثت معنوي از روم باستان تا به امروز كشيده شده ولي در مورد دانش زبان يوناني چنين نشد، چرا كه زبان يوناني در اعصار تاريك تقريباً محو و نابود شد به گونه‌اي كه دانته از به نام‌ترين و فاضل‌ترين دانشمندان اروپاي غربي بيش از يك يا دو كلمه يوناني نمي‌دانست و مطالعات آثار علمي يوناني تنها از طريق ترجمه‌هاي اين آثار به زبان لاتين ميسر شد.