قلعه حيوانات
گروه: نقد و ادبيات
نویسنده: جورج اورول
منبع: حسين مقدم

سرگذشت كامل انقلاب اكتبر 1917 در روسيه تزاري كه پس از يك كشمكش طولاني و جنگ داخلي منجر به تولد اولين كشور سوسياليستي جهان يعني اتحاد جماهير شوروي شد. (البته در زبان داستان و در قالب حيواناتي به عنوان شخصيت هاي داستان).

آقاي اورول با خلق تصويري از خصوصيات مختلف اين حيوانات كه درواقع سمبلي از افراد و افكار درگير در تحولات شوروي سابق بودند به شكل گيري، سازماندهي و درنهايت استحاله و رزيويونيسم اتحاد جماهير شوروي مي پردازد و قدم به قدم آن را مي شكافد، از آنجا كه خودش نيز به اصول سوسياليسم اعتقاد داشته است سرچشمه انحرافات و لغزش ها را يك به يك آشكار مي كند (از نگاه فردي آگاه به ايدئولوژي ماركسيستي) و عاقبت تراژيك و دردناك آن را به زيبايي هرچه تمامتر به تصوير مي كشد.

درخلال داستان شكل گيري طبقه جديد از ديوانسالاران حكومتي (خوك ها) و زياده خواهي و تماميت خواهي آنها در پناه سگان وحشي دست آموز غفلت و عدم آگاهي ديگر حيوانات كه در كمال سادگي و ناآگاهي به طبقه جديد خدمت مي كردند تغيير اصول و روش رهبران جديد و محو شدن تدريجي اصول اوليه انقلاب و... هزاران مطلب ديگر در مورد جامعه شوروي ساخته و پرداخت شده توسط حزب انقلابي سوسياليست دموكرات!!؟ كارگر مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و به زباني ساده از سوي حيوانات بيان شده است. ميجر پير، خوكي محترم و دنيا ديده اصول اوليه انقلاب را با حيوانات مزرعه اي به نام مارنر در ميان مي گذارد، او سختي ها و مشقات زندگي زير شلاق ستم ارباب دو پا!؟ را براي آنها يادآوري مي كند و آنها را به انقلاب فرا مي خواند ولي خودش قبل از به ثمر رسيدن انقلاب از دنيا مي رود.

خوك هاي جانشين او در سايه سازماندهي حيوانات و اخراج ارباب (بشر دو پا) به عنوان نخبه و پيشرو دست مي يابند و با دستيابي به كتاب هاي به جا مانده از ارباب سابق ومطالعه آنها (درحالي كه ديگر حيوانات اكثراً بي سواد هستند) موقعيت خود را به عنوان رهبر و پيشرو تحكيم مي كنند و از همين مرحله اعطاي امتيازات ويژه به اين منطقه شروع مي شود. اين سير تحول در داستان نهايت به آنجا مي رسد كه در پايان داستان تشخيص خوك ها (اربابان جديد) از آدم ها (اربابان قديمي) عملاً غيرممكن مي شود، اسم مزرعه از قلعه حيوانات (اسم انقلابي) دوباره به مزرعه مارنر (اسم اوليه) تغيير مي كند و درواقع با يك پسروي شگفت انگيز از داخل يك حكومت انقلابي برخواسته از افكار فلسفي ماركس (كه به اعتقاد كارشناسان و فلاسفه بالاترين حد آرمانگرايي و آزادي را براي انسان به ارمغان مي آورد) نظامي متمركز، تماميت خواه و صد مرتبه خونريزتر و فاسدتر از رژيم قبلي سر بر مي آورد.

در تحليل شخصيت هاي داستان علاوه بر آشنايي با فعالان سياسي و قدرتمندان بروكرات حاكم بر اتحاد جماهير شوروي به روانشناسي اجتماعي جامعه سوسياليستي نيز پرداخته شده (در قالب تحليل افكار وشخصيت ديگر حيوانات) كه در نوع خود بي نظير است.

واقعيات حاصل از انقلاب روسيه تزاري و رژيم پس از آن مانند حيواني گري امتيازطلبي طبقه حاكم جديد تئوري نسبت دادن همه مشكلات به دشمن تصفيه هاي خونين و اعترافات مرگبار تظاهرات و هلهله به عنوان يك درمان و از همه مهمتر و ظريف تر ذهن تراشي و بازآفريني واقعيت و اطلاعت تمام عيار بر خواسته از ناآگاهي و سرگشتگي ديگر حيوانات در جاي جاي سطور داستان قابل رؤيت است.

ترفندهاي نظام سوسياليستي در نمايش ظواهر زيبا و فضيلت تراشي براي رهبران نظام و تحليل وارونه حوادث ازجمله نكات بارز و برجسته اي در باب اين حكومت هاست (توتاليتر) كه با ظرافت بيان شده است. كتاب ها و مقالات آن دوران (زمامداري استالين) كه توسط نويسندگان داخلي، مورد اعتماد و خلاق روس (مانند پدر بزرگوار ماكسيم گوركي!!!) حزب اصطلاح روشنفكران چپ گراي اروپايي و آسيايي نوشته است به خوبي بر اين ترفندها و تحليل ها و فضيلت تراشي ها، شهادت مي دهند وگواهي هستند براي نسل امروز تا اين جمله فيلسوف عالي قدر كارل پوپر را همواره به ياد داشته باشد كه: «هرگاه بشر خواست كه بر روي زمين بهشت بسازد، جهنمي ساخت!!!)

فرزندان معنوي فيلسوفي كه قصد داشت به جاي تفسير جهان، جهان را تغيير دهد، در ميدان عمل و در مقابل ظرافت ها و پيچيدگي هاي فوت تصور جوامع بشري به واسطه تفكر ايدئولوژيك و انعطاف ناپذير خود، سرگشته و منفعل شوند و در همين لحظه راه را براي نفوذ اميال پست انساني (ثروت و شهرت و قدرت) گشودند و در اين راه (راه رسيدن به ارزش هايي كه در ابتدا نفيشان كرده بودند) صادق ترين و ساده ترين حاميان خود را قرباني كردند، مانند باكسر اسب قدرتمند ولي ناآگاه داستان كه در آخر داستان به تيغ قصاب سپرده شد در پايان چاپ جديد كتاب به قلم تواناي آقاي دكتر سعيد كوشا، مطالب بسيار جامع و كاملي درباره تحليل روانشناختي و جامعه شناختي شخصيت هاي داستان (يعني حيواناتي كه قشر خاصي از جامعه شوروي را نمايندگي مي كند) و همينطور واقعيت هاي سياسي اجتماعي و فرهنگي جامعه سوسياليستي شوروي و معضلات آن وجود دارد كه جوانب و زواياي مختلف داستاني را باز مي كاود و در همين بخش ايشان به خوبي نشان مي دهد كه حتي در جملات ساده شخصيت هاي داستان واقعيت هاي سياسي اجتماعي و فرهنگي اين جوامع مستتر و پنهان است.