اسکندر و عیاران 

نویسنده: علیرضا ذکاوتی قراگزلو
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 424
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب 

تلخیص از کلیات هفت جلدی اسکندر نامه نقالی منوچهر خان حکیم

در میان قصه ‌ها، نوع پهلوانی آن البته توأم با چاشنی حکایات عاشقانه و ماجراهای عیاری و پندارهای جادویی از همه بیشتر خواستار داشته و دارد و در چهار قرن اخیر مفصل‌ترین و پرتنوع‌ترین این قصه‌ها اسکندرنامه تحریر نقالی است که خود مرحله‌ای از تکامل فن داستان‌پردازی را در سرزمین ما رقم می‌زند، چنان‌که قهرمانان این قصه را گاه می‌توان با ولگرد ماجراجو و همه‌فن‌حریف داستان‌های پیکارسک اواخر قرونِ وسطای اروپا مقایسه کرد و حتی می‌توان مجموعاً اسکندرنامه تحریر نقالی را نوعی هجویه داستان‌های تاریخی و پهلوانی قدیم انگاشت که در مواردی یادآور دن کیشوت است.

متن داستانی از اسکندر که روایتی تازه از این شخصیت افسانه ای، اسطوره ای و تاریخی را ارائه می دهد. در نسخة اساس این متن، نامی از راوی داستان برده نشده است. تاریخ تحریر متن سال 1035 هجری است و کشمکش های مذهبی زمانة راوی بر متن اسکندرنامه اثر داشته است. راوی سروده های متقدّمان دربارة قصة اسکندر را به خوبی می شناخته و از شاهنامة فردوسی، شرف نامه و اقبال نامة نظامی و خردنامة جامی استفادة فراوان برده است.

همچنین می‌توان اسکندرنامه نقالی را پیش‌درآمد رمان تاریخی جدید فارسی فرض کرد. تحول شخصیتی در قهرمانان محسوس و ملموس است که گرچه هنوز جمعی می‌اندیشند یا به انگیزه دینی عملی می‌کنند اما در آستانه انتقال به فردیت هستند و این خود انعکاس تحول اجتماعی است و ورود به عصر جدید را رقم می‌زند.

نثر اسکندرنامه نقالی نیز نماینده مرحله انتقالی از نثر منشیانه عصر صفوی به نثر داستانی دوره قاجاری است بدین‌گونه این کتاب هم از لحاظ سرگرم‌کنندگی و هم شناخت جامعه گذشته و هم به لحاظ تطور نثر فارسی ارزشمند است.