اختلافیه

نويسنده: عباس کیوان قزوینی , مسعودرضا مدرسی چهاردهی
ناشر: آفرينش
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 147
اندازه كتاب: رقعی - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب

همانطور كه خواهيد خواند كتاب اختلافيه گفتارهاي كيوان است كه شاگردان ايشان گرد آورده و نام « اختلافيه» را مولف بر آن نهاده و شش سال قبل از فوت نگارنده يعني در سنه 1311 شمسي در 112 صفحه در قطع جيبي به زيور طبع آراسته است. در كتاب اختلافيه اختلافات قانونمند را و وادي هاي رشد و تعالي را مي آموزيم. ، اختلافات نشانه روشني و نشانه پر زگوهري است كه ما به هزار زبان به سوي همدلي و وحدت مي خواند و از تفرقه و جدايي مي راند.

دیدگاه کیوان دربارۀ تصوف و عرفان. از دید کیوان قزوینی هر چند ریشۀ تصوف از هند است و ایرانیان آن را با اسلام آمیخته اند، اما تصوف خود به خود بد نیست، زیرا به دنبال قطع ریشۀ آرزو از دل است و این کمال بشر است، اما تصوفی که به معنای سرسپردن و زیر بار مراد رفتن باشد، یعنی همان «تصوف مرسوم»، در واقع نوعی سلب اختیار و از بین بردن فکر و تعقل است و به نقص بشر منتهی میگردد. در چنین حالتی دین مرید، سخنان مراد خواهد شد نه سخن خدا و رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله. بدین ترتیب، در حقیقت مخالفت وی با تصوف مرسوم یا سلاسل صوفیه سنی و شیعه مخالفت با تصوف حقیقی یا عرفان نیست.

کیوان تصوف مرسوم را به سه طبقه یا بخش (برزخ، بدایت و مرکز) تقسیم کرده و مدعی بود که از هر سه طبقه و مشایخ آن عبور کرده است. طبقۀ اولِ صوفیان یا طبقۀ برزخ کسانی هستند که در برزخ میان قشر و لبّ قرار دارند و فاقد ذکر قلبی و سلسله و القاب طریقتی هستند و از این‌که خود را صوفی بنامند پرهیز می‌کنند. او آخوند ملا حسینقلی همدانی را، که مدتی در نجف شاگرد وی بود، از این طبقه می‌دانست. طبقه دوم یا اهل بدایت، ذکر قلبی دارند اما القاب ندارند و درخصوص صوفی نامیده‌شدن، نه از آن پرهیز دارند و نه به آن مقیدند.

او حاج ملا جواد اسپهانی را، که در کربلا ملاقات کرده و از او ذکر قلبی گرفته بود، از این طبقه می‌دانست.گفته شده که کیوان پس از ترک ارشاد هشتاد روز در مدرسۀ سپهسالار قدیم و جدید و دیگر مساجد، دربارۀ برتری اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی با معتقدان دیگر ادیان و مذاهب به مباحثه پرداخت و پس از آن عزلت گزید و سه سال در منزل خود به تدریس علوم اسلامی برای جمعی از فضلای عصر، از جمله رشید یاسمی ، سعید نفیسی ، علی دشتی ، عباس اقبال آشتیانی و عبدالله خان معظمی ، پرداخت. نورالدین‌چهاردهی نیز، که از منتقدان تصوف است و آثاری در این زمینه دارد، از جمله شاگردان و مریدان کیوان بود و برخی از آثار وی را پس از او به چاپ رساند.