کمال الدین بهزاد

نویسنده: قمر آریان
ناشر: هیرمند
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 88
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

تصاویر گلاسه رنگی

نگاهي به زندگي و آثار كمال الدين بهزاد

به مناسبات برگزاری همایش بین‌المللی بزرگداشت کمال‌الدین بهزاد آذر 1382 مینیاتور ایران که نام کمال‌الدین بهزاد در آن با جلوه و شکوه خاصی می‌درخشت و سابقه‌ای دراز دارد و سنتی شگرف، خاصیت غریب ای هنر پرمایه که طی قرن‌های دراز گذشته با آن همراه بوده است حجب و فروتنی هنرمند بوده است که نام خود را مخفی نگه می‌داشته است و اثر خود را بی‌هیچ نام و امضایی به دوستداران هنر عرضه می‌کرده است.

تنها چنین هنری بوده می‌‌توانسته است شعاری چون هنر برای هنر را به واقع تحقق بخشد زیر هنرمندانی این‌گونه چنان در هنر خویش مستغرق و فانی بوده‌اند که هرگز اندیشه نامجویی و خودنمایی نیز به خاطرشان راه نمی‌یافته است. فقط در پایان عصر طلایی هنر است که هنرمند ایرانی فروتنی و حجب افراط‌آمیز خود را به کنار می‌نهد و یا به پیروی از رسم و سنت عصر نام خود را در ذیل اثر ذکر می‌کند

مينياتور ايران كه نام كمال الدين بهزاد در آن با جلوه و شكوه خاصي مي درخشد سابقه اي دراز دارد و سنتي شگرف .  خاصيت غريب اين هنر پرمايه كه طي قرنهاي دراز گذشته با آن همراه بوده است حجب و فروتني هنرمند بوده است كه نام خود را مخفي نگه مي داشته است و اثرخود را بي هيچ نام و امضايي به دوستداران هنر عرضه مي كرده است .

وی بزرگ‌ترين و مشهورترين نقاش نگارگري ايراني (مينياتور) اهل هرات در قرن دهم هجري بود. تاريخ تولد و وفاتش معلوم نيست، بقولي در۹۴۲ ه‍ . ق. درگذشت. استاد او بقولي امير روح‌الله معروف به ميرك نقاش هراتي كتابدار سلطان حسين بايقرا، و بقول ديگر پير سيداحمد تبريزي بود؛ و كسان ديگري را نيز نام برده‌اند. چيزي نگذشت كه نزد عليشير نوايي و سپس در دربار سلطان حسين بايقرا در هرات تقرب يافت.

پس از برافتادن تيموريان خراسان بدست محمد شيباني همچنان در هرات ماند و بعد از استيلاي شاه اسماعيل اول صفوي بر ازبكان، همراه وي به تبريز رفت. و در ۹۲۸ ه‍ . ق. به رياست كتابخانه سلطنتي منصوب گرديد. در دوره شاه طهماسب صفوي نيز در كمال عزت و احترام ميزيست، و سرانجام در تبريز درگذشت. و در همانجا در جوار كمال‌الدين خجندي شاعر مدفون شد.

خانم دكتر قمر آريان نخستين كسي بود كه مقام بي‌نظير كمال‌الدين بهزاد را در قالب كتاب نمايان كرد. بي‌شك پژوهش دربارة بهزاد در زماني كه ايشان به آن پرداختند، به دلايل بسيار از جمله: نبود مراجع و منابع لازم، دشوايهاي زيادي را به همراه داشته است و تنها پژوهشگري توانمند و سختكوش بود كه مي‌توانست دربارة كمال‌الدين بهزاد آنگونه كه شايسته و بايستة اوست، تحقيق و كاوش كند.

كمال‌الدين بهزاد هنرمند بزرگ مينياتور ايران بي‌شك از كساني است كه در تاريخ هنر جهان نام و آوازه‌اي بسزا يافته‌اند. در تاريخ هنر و فرهنگ جهان نامهايي از اين‌گونه بسيار نيست و ازاين‌رو ارزيابي آثار وي براي ما ضرورت دارد. چند سالي پيش نويسندة اين كتاب به مناسبت شركت در يك انجمن بين‌المللي مطالعاتي در اين‌باره انجام داد كه چون متضمن بعضي اسناد و اطلاعات تازه در اين باب بود مورد توجه صاحبنظران واقع گشت و چندي بعد خلاصه‌اي از آن به‌صورت مقاله در مجلة راهنماي كتاب انتشار يافت.

از آن پس همچنان به جمع‌آوري و مطالعة اسناد و اطلاعات پرداخت و در طي مسافرت‌هايي كه در آسيا و اروپا پيش آمد تدريجاً مطالب و مواد تازه‌اي از كتابخانه‌ها و موزه‌ها به دست آمده كه زمينة كتاب حاضر را فراهم آورد و تشويق دانشمندان و هنرشناساني كه از مدت‌ها پيش نگارنده را مستغرق اين كار مي‌يافتند سبب شد كه درصدد نشر آن برآيد.