|
به افراد ابن الوقت و كساني كه نان را به نرخ روز بخورند و همواره جهت منافع خود را در هر زمان و مكاني منظور داشته باشند ، گربه مرتضي علي گفته مي شود و يا به اصطلاح ديگر مي گويند :
« فلاني گربه مرتضي علي است از هرجا بندازيد با دست به زمين مي آيد و پشتش به زمين نمي رسد .»
اما ريشه تاريخي اين ضرب المثل : گربه حيواني است كه در غالب خانه ها هست و روي ديوارها و پشت بامها ديده مي شود . چنگالها و دندانها و نيش بسيار تيز دارد . با آدمي انس مي گيرد و در عين مكاري وحيله گري ، حيواني تميز و پاكيزه است كه چون سير شد دست و رويش را با آب دهان مي شويد . دوست دارد با كودكان بازي كند ولي چون اذيتش مي كنند غالباً از آنها مي گريزد و در آغوش زنان و مردان خانه جاي مي گيرد .
اما مثل مورد بحث يعني گربه مرتضي علي علاوه بر آنكه با وضع جسماني و ساختمان دست و پاي گربه مرتبط است چون ريشه تاريخي نيز دارد از آن في الجمله بحث مي شود :
جاي شك و ترديد نيست كه مرتضي علي يعني مولي الموالي حضرت علي بن ابي طالب(ع) به سبب شان و والايي مقام و مرتبت كه در خور شخصيتهاي بارز و انديشمند است نه اهل گربه بازي و كبوتر بازي و از اين قبيل بازيهاي جلف و نابخردانه بود و نه به فرض محال ، آن فرصت و مجال را داشت كه در دوران زمامداري و خلافت به اين گونه اعمال متبادر شود .
پس اين فرضيه پيش آيد كه اين مرتضي علي صاحب گربه موصوف شخص ديگري غير از علي بن ابي طالب(ع) است كه متاسفانه تاكنون با وجود مراجعه به كتب عديده و استمداد و استطلاع از صاحب نظران هويتش مشخص نگرديده است .
تنها پاسخي كه نگارنده در اين مورد از چند نفر شنيده اين بوده است كه گربه مرتضي علي در اصل گربه مرتاض علي بود و نام مرتاض علي به علت قرابت ذهني و مرور زمان به مرتضي علي تبديل شده است . راجع به مرتاض علي همچنين نقل كرده اند كه اين مرد از مرتاضان هندي بود . سالي به ايران آمد و چند چشمه تردستي و به اصطلاح عمومي شعبده بازي و چشم بندي نشان داد .
از جمله شيرينكاريهايش گربه سياه براق دست پرورده اي بود كه آن حيوان را گاهي سر و گاهي از پا يا دم در حال چرخش به هوا پرتاب مي كرد . اين گربه مرتاض علي به هر شكل و هيئتي كه پرتاب مي شد با دو دست پايين مي آمد بدون آنكه پشتش به زمين برسد و يا احساس كمترين ناراحتي كند . البته اين گفته و شايعه به جهات مختلف قابل قبول نيست و نمي توان آن را ريشه مستند و موجه قرار دارد .
چه اولاً هويت اين مرتاض علي معلوم و مشخص نيست كه در درچه عصر و زماني مي زيست . ثانياً با چهار دست و پا پايين آمدن اختصاص به گربه مرتاض علي ندارد كه آن را به صورت امثله سائره درآورده باشد .
|
