جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  10/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > ضرب المثل

ماستها را كيسه كرد
گروه: ضرب المثل

اصطلاح بالا كنايه از: جا خوردن، ترسيدن، از تهديد كسي غلاف كردن و دم در كشيدن و يا دست از كار خود برداشتن است. في المثل گفته مي شود:«فلاني چون سنبه را پرزور ديد ماستها را كيسه كرد.» يا به عبارت ديگر به محض اينكه صداي مدير يا ناظم بلند شد بچه ها ماستها را كيسه كردند و قس علي هذا...

اكنون ببينيم وقتي كه ماست داخل كيسه مي شود چه ارتباطي با ترس و تسليم و جا خوردگي پيدا مي كند. ژنرال كريمخان ملقب به مختارالسلطنه سردار منصوب در اواخر سلطنت ناصرالدين شاه قاجار مدتي رييس فوج فتحيۀ اصفهان بود و زير نظر ظل السلطان فرزند ارشد ناصرالدين شاه انجام وظيفه مي كرد. پارك مختارالسلطنه در اصفهان كه اكنون گويا محل كنسولگري انگليس است به او تعلق داشته است.

مختارالسلطنه پس از چندي از اصفهان به تهران آمد و به علت ناامني و گراني كه در تهران بروز كرده بود حسب الامر ناصرالدين شاه حكومت پايتخت را برعهده گرفت.در آن زمان كه هنوز اصول دموكراسي در ايران برقرار نشده و شهرداري (بلديه) وجود نداشته است حكام وقت با اختيارات تامه و كليۀ امور و شئون قلمرو حكومتي من جمله امر خوار بار و تثبيت نرخها و قيمتها نظارت كامله داشته اند و محتكران و گرانفروشان را شديداً مجازات مي كردند.

گدايان و بيكاره ها در زمان حكومت مختارالسلطنه به سبب گراني و نابساماني شهر ضمن عبور از كنار دكانها چيزي برمي داشتند و به اصطلاح ناخونك مي زدند. مختارالسطنه براي جلوگيري از اين بي نظمي دستور داد گوش چند نفر از گدايان متجاوز و ناخونك زن را با ميخهاي كوچك به درخت نارون در كوچه ها و خيابان هاي تهران ميخكوب كردند و بدين وسيله از گدايان و بيكاره ها دفع شر و رفع مزاحمت شد.

روزي به مختارالسلطنه اطلاع داده اند كه نرخ ماست در تهران خيلي گران شده طبقات پايين را از اين مادۀ غذايي كه ارزانترين چاشني و قاتق نان آنهاست نمي توانند استفاده كنند. مختارالسلطنه اوامر و دستورات غلاظ و شداد صادر كرد و ماست فروشان را از گرانفروشي برحذر داشت.

چون چندي بدين منوال گذشت براي اطمينان خاطر شخصاً با قيافۀ ناشناخته و متنكر به يكي از دكانهاي لبنيات فروشي رفت و مقداري ماست خواست. ماستفروش كه مختارالسلطنه را نشناخته و فقط نامش را شنيده بود پرسيد:«چه جور ماست مي خواهي؟» مختارالسلطنه گفت:«مگر چند جور ماست داريم؟» ماست فروش جواب داد:«معلوم مي شود تازه به تهران آمدي و نمي داني كه دو جور ماست داريم: يكي ماست معمولي، ديگري ماست مختارالسلطنه!»

مختارالسلطنه با حيرت و شگفتي از تركيب و خاصيت اين دو نوع ماست پرسيد. ماست فروش گفت:«ماست معمولي همان ماستي است كه از شير مي گيرند و بدون آنكه آب داخلش كنيم تا قبل از حكومت مختارالسلطنه با هر قيمتي كه دلمان مي خواست به مشتري مي فروختيم. الان هم در پستوي دكان از آن ماست موجود دارم كه اگر مايل باشيد مي توانيد ببينيد و البته به قيمتي كه برايم صرف مي كند بخريد! اما ماست مختارالسلطنه همين طغار دوغ است كه در جلوي دكان و مقابل چشم شما قرار دارد و از يك ثلث ماست و دو ثلث آب تركيب شده است! از آنجايي كه اين ماست را به نرخ مختارالسلطنه مي فروشيم به اين جهت ما لبنيات فروشها اين جور ماست را ماست مختارالسلطنه لقب داده ايم! حالا از كدام ماست مي خواهي؟ اين يا آن؟!»

مختارالسلطنه كه تا آن موقع خونسرديش را حفظ كرده بود بيش از اين طاقت نياورده به فراشان حكومتي كه دورادور شاهد صحنه و گوش به فرمان خان حاكم بودند امر كرد ماست فروش را جلوي دكانش به طور وارونه آويزان كردند و بند تنبانش را محكم بستند. سپس طغار دوغ را از بالا داخل دو لنگۀ شلوارش سرازير كردند و شلوار را از بالا به مچ پاهايش بستند. بعد از آنكه فرمانش اجرا شد آن گاه رو به ماست فروش كرد و گفت:«آنقدر بايد به اين شكل آويزان باشي تا تمام آبهايي كه داخل اين ماست كردي از خشتك تو خارج شود و لباسها و سر صورت ترا آلوده كند تا ديگر جرأت نكني آب داخل ماست بكني!»

چون ساير لبنيات فروشها از مجازات شديد مختارالسلطنه نسبت به ماست فروش ياد شده آگاه گرديدند همه و همه ماستها را كيسه كردند تا آبهايي كه داخلش كرده بودند خارج شود و مثل همكارشان گرفتار قهر و غضب مختارالسلطنه نشوند. آري، عبارت مثلي ماستها را كيسه كرد از آن تاريخ يعني يك صد سال قبل ضرب المثل شد و در موارد مشابه كه حاكي از ترس و تسليم و جاخوردگي باشد مجازاً مورد استفاده قرار مي گيرد.

   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837