جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  10/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > ضرب المثل

ماهي از سر گنده گردد ني ز دم
گروه: ضرب المثل

اگر در خانواده يا جمعيتي احياناً بي دانشي سر زند تقصير يا قصور را به هر صورت و كيفيتي كه باشد متوجۀ پيران و عقلاي قوم مي دانند كه در ايفاي وظيفه و راهبري و ارشاد قوم و قبيله تعلل و كوتاهي ورزيده جوانان و ناپختگان را به صراط مستقيم سعادت و نيكبختي دلالت و راهنمايي نكرده اند.
در چنين موقع ظرفا و نكته سنجان تمام مقصود و منظور را در يك جمله خلاصه كرده مي گويند: ماهي از سر گنده گردد ني از دم.

اما ريشۀ اين مثل و مصراع:
عقلاي قوم و راهبران و پيشوايان اجتماعي وظيفه دارند كه در ميان طبقۀ جوانان به دلالت و ارشاد بپردازند. آنها را موعظه كنند و پند و اندرز دهند تا افكار و عواطف خود را به سوي عوامل و جهاتي كه موجب تضعيف عقول و گنجينه داري شود معطوف ندارند.

طبقۀ معمر و مجرب به منزلۀ سر ماهي يعني مغز متفكر هستند كه اگر احياناً گنديده شود و از كار افتد در چنين مواقع هوسها و تمايلات جوانان و ناپختگان زنجير غرايز را پاره مي كنند و آنچه خاطرخواه آنهاست انجام مي دهند.

بر عهدۀ عقلاي قوم است كه كاري كنند تا جوانان و ناپختگان محروميت و ناكامي خويش را از رهگذر گرايش به صنعت و هنر جبران كنند: «چنان كه دختران زشت سيما با كوشش و تلاش و پشتكار خستگي ناپذير هنرمندان و صنعتگران درجۀ اول مي شوند و كچلها هميشه زرنگتر از اقران و امثال خود از آب درمي آيند و بالاخره آنچه از آن فشار خاطرات به وسايل نبوغ و ابتكار جبران نشد محروميت و آزار حقارت در نزد شخص ريشه مي داوند و اگر به صورت اول يعني بيماريهاي هيستري و صرع يا به صورت دوم نبوغ و ابتكار و هنرمندي و اشتهار درنيامد به صورت بيماريهاي بدبيني و فحاشي به مردم و حسد و كينه توزي و بخل و ضنت درمي آيد.»

با بيان توضيح و ملاحظه كه به طور ايجاز و اختصار ذكر شد مقصود اين است كه عقول دوم يا عقول بيدار كه همان عقلاي قوم هستند وظيفه دارند عقول اول يعني جوانان ناپخته و خام را از رهگذر ارشاد و موعظه نگذارند از صراط مستقيم تفكر و تعقل كه رهنمون بشري است منحرف شوند و راه عصيان و تمرد و سركشي را در پيش گيرند.


   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837