جستجو براي:  در 
صفحه کلید فارسی
پ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Back Space
ض ص ث ق ف غ ع ه خ ح ج چ
ش س ي ب ل ا ت ن م ك گ
ظ ط ز ر ذ د ء و . , ژ
       جستجوی پیشرفته کتاب
  09/01/1403
نویسندگان   ناشران   بانک کتاب   فروشگاه
 
 
مدیریت مقالات > ضرب المثل

دروغ شاخدار، شاخ در آوردن
گروه: ضرب المثل

صاحب كتاب شاهد صادق مي گويد:«دروغ هر چند چربتر، بهتر.» دكتر گوبلز وزير تبليغات آلمان نازي معتقد بود كه دروغ هر چند بزرگتر باشد انكار و تكذيب آن دشوارتر خواهد بود، يعني آن قدر بزرگ و با عظمت جلوه مي كند كه فرصت نمي دهد شنونده در صحت يا سقم آن تأمل و تفكر كند.

در كشور ايران اين گونه دروغها بزرگ را كه غيرقابل گمان و تصور باشد اصطلاحاً دروغ شاخدار مي گويند كه گاهي مثل مشهور شاخ در آوردن نيز به كار مي رود و از باب ارسال مثل مي گويند: «آدم از اين دروغها شاخ در مي آورد.»

اكنون ببينيم ريشه و علت تسميۀ اين مثل سائر چيست. آقاي حسن زادۀ آملي شرحي پيرامون دو مثل مشهور و مصطلح بالا مرقوم داشتند: «...سخن در دروغ شاخدار است. در محاورات گاهي مي گويند: «اين دروغ شاخدار است.» و گاهي مي گويند: «از اين حرفها آدم شاخ در مي آورد.» و نيز مي گويند: «فلاني از پشيماني شاخ در آورده است.» «فكر مي كنم كه ريشۀ علمي در روان شناسي در تمثيل اعمال داشته باشد. شرح اين اجمال اينكه هر يك از صفات سريرۀ انسان در كارخانۀ خيال كه شأني از شئون نفس ناطقۀ انساني است به مناسبتي به صورت يكي از حيوانات و يا غير حيوانات متمثل مي گردد چه دستگاه خيال به حسب جبلت خود شكل و صورت مي سازد و معاني را به شكلي و صورتي نمايش مي دهد. «مثلاً دشمني را به شكل مار در مي آورد و آدم بي رشك (بي رشك به معني بي غيرت و بي حميت و همچنين راضي و خشنود هم آمده است، مانند مردي كه از روسپي بودن زنش خشنود باشد. ) را به صورت گراز. اما از كجا نفس ناطقه پي مي برد كه بايد هر يك از معاني به صورتي خاص تمثيل گردد كه بدان صورت نمايش مي دهد خود بسي جاي شگفت است. مثلاً در آن كسي كه صفت و ملكۀ تقليد و محاكات احوال و افعال و اقوال و اطوار اين و آن است وي را به صورت بوزينه در مي آورد زيرا كه بوزينه دراين فن مهارت تام دارد. «آدم باغدر و مكر را به شكل گرگ نمايش مي دهد زيرا كه گرگ در غدر معروف است. به همين مثابت و منزلت مي شود كه صفت پشيماني را اگر از ناشايسته ها باشد به شكل دو شاخ در آورد. وقتي مردي به من گفت كه زني را كه از دودمانم بود در خواب ديدم بسيار افسرده و دو شاخ از سر او درآمده تعبير آن چيست؟ از وي دربارۀ آن زن و علت مرگ پرسيدم. برايم حكايت كرد و راستي موجب تعجب اين بنده گرديده است. گفتم: «آن دو شاخ سرش از ندامت آن كارش است كه از پشيماني شاخ درآورده است و صفت ندامت از آن غلط در لباس حكايت و تصوير آن چنان وانموده كرده است.» تعبيركنندۀ خواب را از آن جهت معبر گفته اند كه از صورتي كه برايش بازگو كرده اند عبور مي كند ونيز ديگري را عبور مي دهد و به آن صفتي كه بدين صورت درآمده است از روي مناسبات تكويني و موازين علمي دست مي يابد. مي بينيم كه اختلاف اشكال و صور حيوانات وحشي نسبت به اهلي بسيار اندك است و اختلاف و تفاوت افراد بشر در خلقت و صورت از ديگر جانداران بيش است.

في المثل همانطوري كه اشارت رفت دشمني و عداوت را به شكل مار، خونسردي و بي حميتي را به شكل گراز، غدر و مكر و حيله را به شكل گرگ يا روباه، تقليد و تشبه به اعمال و اطوار ديگران را به شكل بوزينه و بالاخره ندامت و پشيماني و همچنين شنيدن دروغهاي بزرگ را به شكل شاخ در آوردن جلوه مي دهد و معبران و تعبيركنندگان خواب نظي ابن سيرين از اين مسير و معبر عبور مي كردند و به خيالات و تصورات و اعمال و افعال مردم واقف و آگاه مي شدند.

   
راهنماي سايت
كتاب
مقالات
پيش از مرگ بايد خواند
گزارشات
جان کلام
نقد و ادبيات
تاريخ سينما
شاهنامه خوانی
داستان های کوتاه
امثال و ادبيات كهن
افسانه ها و فرهنگ توده
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837