شايد هيچ پديده ديگرى در طول سال هاى اخير به اندازه اينترنت در ايران رشد نداشته است. افزايش تصاعدى ضريب نفوذ اينترنت در ايران و در كنار آن افزايش تعداد سايت ها، وبلاگ ها و پايگاه هاى اطلاع رسانى روى اين شبكه جهانى، نيازمند بررسى هاى جامعه شناسى از منظر آسيب هاى فردى و اجتماعى است.به راستى چرا با وجود تنها ۶/۷ ميليون كاربر ايرانى اينترنت، ايرانى ها رتبه سوم وبلاگ هاى جهان را كسب كرده اند؟ چرا شبكه هاى دوست يابى به سرعت در ميان جوانان ايرانى محبوب شده و ايرانى ها رتبه سوم را در اين شبكه ها كسب كردند؟كاربران ايرانى به دنبال چه چيزى در اينترنت هستند؟ تأثيرات و پيامدهاى سياسى، امنيتى، اجتماعى و فرهنگى اينترنت در ايران چيست؟اين پژوهش در پى يافتن پاسخ هاى اين سؤالات است. سرويس هاى اينترنت اينترنت چندين سرويس اساسى در اختيار مردم قرار داده است كه عبارتند از: پست الكترونيكى، چت، وب، وبلاگ، يوزنت، فروم و تلنت، اما هر روزه سرويس هاى جديدى ابداع مى شود كه مشخصات بخش هايى از هر يك از سرويس هاى فوق را دارند. درواقع سرويس هاى جديد از تركيب خصوصيات سرويس هاى بنيادى اينترنت به وجود مى آيند. سرويسى مانند Orkut، مخلوطى از وب، چت، پست الكترونيك و فروم است، Podcasting يا راديوبلاگ اينترنتى ويژگى هاى مشترك راديو و وبلاگ را در فضاى اينترنت داراست. وبلاگ ها خود به شاخه هايى همچون Soundblog، Photoblog، وبلاگ گروهى و Textblog تقسيم مى شوند. چت انواع تصويرى، گرافيكى، صوتى و متنى دارد. با اين وجود مفاهيمى همچون آموزش الكترونيكى، بانكدارى الكترونيكى، تجارت الكترونيكى، كسب و كار الكترونيكى، روزنامه نگارى الكترونيكى، روابط عمومى الكترونيكى، دولت الكترونيكى، خدمات الكترونيكى، دانشگاه هاى مجازى، تبليغات الكترونيكى، نظرسنجى اينترنتى، رأى گيرى و انتخابات الكترونيكى، محصولاتى مبتنى بر اينترنت و فناورى اطلاعات هستند كه از تركيبى از سرويس هاى هفت گانه اينترنت براى انجام مأموريت هاى خود استفاده مى كنند. انقلاب ديجيتالى، تحولات بنيادينى را در زندگى اجتماعى و اقتصادى به وجود آورده است، آن هم با سرعتى نزديك به سرعت نور. ۳۸ سال براى راديو و ۱۳ سال براى تلويزيون طول كشيد تا اين رسانه ها در دسترس ۵۰ ميليون نفر قرار گيرند، اما همين تعداد از انسان ها طى فقط ۴ سال، اينترنت را به خدمت گرفتند. اينترنت امروزه بيش از هر وسيله ارتباطى ديگرى كه بشر اختراع كرده است، متقاضى دارد. طبق آمارهاى رسمى اعلام شده از سوى وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات، تعداد كاربران اينترنت در ايران در سال ۱۳۸۴ بالغ بر ۶ ميليون نفر بوده است. روند رو به رشد اينترنت در ايران طى سال هاى اخير، توجه به ابعاد مثبت و منفى و چالش هاى سياسى، اجتماعى و امنيتى آن را ضرورى ساخته است. كاربران ايرانى اينترنت در پى چيستند؟ در زير نتايج يك نمونه مطالعه انجام شده به وسيله مؤسسه نلسون نت ريتينگ بيان مى شود كه اين مطالعه در نوامبر ۲۰۰۴ بر روى كاربران خانگى انجام شده است. * هر كاربر به طور متوسط در ماه، ۳۰ بار در اينترنت حضور داشته است. * هر كاربر به طور متوسط در ماه ۶۰ سايت مختلف را ديده است. * هر كاربر به طور متوسط در ماه يك هزار و ۵۰ صفحه را ديده است. * هر كاربر به طور متوسط در ماه در هر بار حضور در اينترنت ۳۵ صفحه را بازديد كرده است. * كامپيوتر كاربر در ماه به طور متوسط ۵/۱۵ ساعت به اينترنت اتصال داشته است. * در هر نشست، هر كاربر به طور متوسط ۵۱ دقيقه در اينترنت حضور داشته است. .* مدت زمان مشاهده هر صفحه ۴۵ ثانيه بوده است. قرار گرفتن عباراتى نظير موزيك، چت و كلمات مبتذل در صدر كلمات جست وجو شده، دغدغه كاربران ايرانى را به گونه اى ديگر نشان مى دهد. اين كلمات همچنين نشان مى دهند كه بيشتر وقت كاربران ايرانى در سايت هاى گروه تفريح و سرگرمى سپرى مى شود و بسيارى از آنها جزو سايت هاى زرد هستند. شناسايى اين سايت ها نيز چندان مشكل نيست: سايت هايى پر از لينك در صفحه ورودى كه در چندين چارچوب مختلف دسته بندى شده اند و لينك هاى آنها همگى در صفحه اى جديد باز مى شوند. با اين اوصاف رايج نبودن كارت هاى اعتبارى در ميان كاربران ايرانى را بايد به فال نيك گرفت، زيرا در صورتى كه براى كاربران امكان پرداخت بر خط فراهم بود، به حتم مبالغ هنگفتى ارز بابت عضويت در سايت هاى مرتبط با موضوعات مورد علاقه كاربران (اغلب تفريح و سرگرمى) از كشور خارج مى شد. چه آمار كلمات انگليسى جست وجو شده و چه آمار كلمات فارسى جست وجو شده و بررسى شود، نتايج اشاره شده به دست مى آيد. برخى از موضوعات پرطرفدار كاربران ايرانى ، اخبار ايران، نقشه ايران، تاريخ ايران، زنان ايران، انقلاب اسلامى ايران و سينماى ايران بوده است. ۱۱۰ كلمه كليدى جست وجو شده به وسيله كاربران ايرانى فقط در يك ماه از سال ،۲۰۰۴ نشان مى دهد كه بيش از ۳۷ عنوان از آن مربوط به لغات، اصطلاحات و تصاوير مستهجن بوده است. مهم آن است كه ۱۰ عنوان نخست جست وجوى كاربران اينترنتى، همگى به اين ليست تعلق داشته اند و ميزان جست وجوى اين ۳۷ كلمه به نسبت ۷۳ كلمه ديگر به مراتب بيشتر بوده است.
|