ضعف كتابخوانى در كتابخانه هاى بى بضاعت مدارس ريشه دارد

گروه: مقالات عمومي
نویسنده: شهناز سلطانى
منبع: روزنامه ايران

به عقيده كارشناسان تشويق به كتابخوانى و مطالعه كتب غيردرسى بايد در مدرسه اتفاق بيفتد، اين در حالى است كه ۶۰درصد مدارس كشور كتابخانه ندارند.
فضايى كه از تركيب دو واژه «كتابخانه مدرسه» در ذهن مجسم مى شود، چند قفسه خاك خورده است با كتاب هايى كه ظاهراً تاريخ مصرف آنها سال هاى قبل تمام شده و قفل هايى كه روى تك تك قف سه ها به نشانه دست زدن به كتاب ها فقط با اجازه مسئول كتابخانه مقدور است. شايد به نظر برسد اين فضاى ترسيم شده متعلق به سال ها و دهه هاى قبل باشد، اما ظاهراً گذشت دهه ها و سال ها نه قفل اين قفسه ها را گشوده و نه خاك لابه لاى صفحات كتاب هايمان را در كتابخانه هاى مدارس رُفته.

به گواه آن نيز بايد گفت: هم اكنون نه آمارى از سرانه مطالعه بين دانش آموزان در دست داريم و نه نيازسنجى كرده ايم كه چه كتابى را بايد با چه مضمون و محتوايى در دسترس بچه ها قرار دهيم. در شرايطى كه تقريباً ۶۰ درصد مدارس كشور از وجود كتابخانه بى نصيب اند و كمتر از يك درصد كتابخانه هاى مدارس به دست كتابداران اداره مى شود، آن هم كتابدارانى كه بيشتر آنها فاقد مهارت و تخصص لازم اند، وضعيتى حاكم مى شود تا بى انگيزگى اغلب دانش آموزان را در حوزه كتاب و كتابخوانى شاهد باشيم.

هنوز كارى در زمينه كتابخانه هاى ديجيتالى نكرده ايم

دكتر «عليرضا شريفى» عضو پژوهشگاه تعليم و تربيت نيز در اين باره به «ايران» مى گويد: «نكته قابل تأمل در بحث كتاب و كتابخوانى اين است كه هنوز بخش عمده اى از مدارس ما فاقد كتابخانه اند. مدارسى هم كه كتابخانه دارند از فضاى فيزيكى مناسب و اتاق مطالعه كه از ملزومات ضرورى يك مدرسه است بى بهره اند. ضمن آن كه كتاب موجود در كتابخانه هاى مدارس تنوع و جذابيت لازم را ندارند، همچنين ساز و كارى كه براى آموزش در مدارس در پيش گرفته ايم تمركز محور است، به اين معنى كه كتب درسى در مركز آموزش ها قرار مى گيرد و معلم ناچار است كه فقط اطلاعات كتاب را به بچه ها انتقال دهد، بنابراين دست معلم و دانش آموز براى يافتن مطالب جديد پيرامون مباحث درسى بسته مى شود و خواه ناخواه كتاب غيردرسى كتابخانه نيز بدون طرفدار و خواننده باقى خواهد ماند.

وى خاطرنشان مى كند: «مطالعه كتب غيردرسى قاعدتاً بايد در مدرسه اتفاق بيفتد، اما برنامه فشرده درسى در مدارس ما عملاً وقت آزاد براى دانش آموز باقى نمى گذارد، ضمن آن كه در مدرسه نمى آموزيم كه مطالعه غيردرسى هم مى تواند بخشى از تكاليف درسى قلمداد شود، اين بى توجهى موجب مى شود بچه ها حتى در اوقات فراغت شان به سمت مطالعه كتاب نروند، البته اگر بخواهيم به نيازهاى امروز نسل دانش آموز توجه كنيم بايد از خلأ بزرگى در مدارس صحبت شود كه آن نبود كتابخانه ديجيتالى است.

مى توان گفت: در اين باره نظام آموزشى ما عملاً كارى انجام نداده است. بايد بدانيم كه بچه ها به فضاى مجازى علاقه زيادى نشان مى دهند كه مى توان از همين علاقه مندى بهره گرفت و كتاب هاى مورد نياز آنها را در چارچوب مجازى كه هزينه كمترى هم نياز دارد پاسخ داد. بنابراين همه اين عوامل در كنار هم موجب شده است كه سرانه مطالعه در بين دانش آموزان بسيار ناچيز تخمين زده شود.» محتواى كتابخانه ها با كتب درسى همسو مى شود

زهرا پناهى روا، معاون دفتر توسعه فعاليت هاى فرهنگى وزارت آموزش و پرورش در اين باره به «ايران» مى گويد: «براى انس و الفت بيشتر دانش آموزان بويژه دانش آموزان مقطع ابتدايى و همين طور مشاركت بيشتر معلمان در امر كتاب و كتابخوانى در سال تحصيلى جارى ۱۴ هزار كتابخانه كلاسى در مدارس مقطع ابتدايى كشور ايجاد مى شود. ضمن آن كه ۸۵ هزار كتابخانه كلاسى موجود نيز ساماندهى خواهد شد. همچنين محتواى كتابخانه ها با محتواى كتب درسى دانش آموزان همسو مى شود.»

وى همچنين از تخصيص اعتبار ۵ميليارد تومانى براى تجهيز كتابخانه هاى مدارس كشور خبر مى دهد و مى افزايد: در تفاهمنامه اى كه بزودى بين وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى و همين طور وزارت آموزش و پرورش منعقد خواهد شد، كتابخانه هاى مدارس راهنمايى و متوسطه كشور تجهيز مى شود، ضمن آن كه در اين طرح اولويت با كتابخانه هاى مدارس شبانه روزى مناطق محروم كشور و مدارس شاهد خواهد بود.
البته شناسايى و تجليل از دانش آموزان مؤلف نيز يكى ديگر از طرح هايى است كه با هدف ترويج فرهنگ كتابخوانى در بين دانش آموزان اجرا مى شود. برهمين اساس، در هفته كتاب در همه استان هاى كشور از دانش آموزان صاحب تأليف تقدير خواهد شد. در همين باره به طور نمادين از ۴۰ دانش آموز مؤلف در تهران تقدير مى شود.»

پناهى روا با اشاره به تجهيز كتابخانه هاى مدارس كشور به نرم افزار سامانه مديريت توضيح مى دهد: «همزمان با هفته كتاب ۳۰ هزار مدرسه راهنمايى و متوسطه در مناطق مختلف كشور به نرم افزار سامانه مديريت كتابخانه مجهز مى شوند. با نصب اين نرم افزار مى توان در هر كتابخانه به طور جداگانه براى نخستين بار نياز دانش آموزان را در حوزه هاى مختلف سنجيد و براساس آن برنامه ريزى كرد.»

وى توسعه و تقويت كتابخانه هاى متمركز دانش آموزان را در سطح مناطق خاطرنشان مى كند و مى گويد: «در برخى از مناطق كشور همه مدارس به كتابخانه دسترسى ندارند بر همين اساس كتابخانه اى منطقه اى شكل مى گيرد تا دانش آموزان چند مدرسه به طور مشترك از آن استفاده كنند، اين مسئله بويژه در مناطق دورافتاده و محروم كشور بيشتر ديده مى شود، بر اين اساس يكى از طرح هايى كه در سال تحصيلى جارى با هدف ارتقاى فرهنگ كتاب و كتابخوانى در مدارس كشور اجرا مى شود تقويت كتابخانه هاى متمركز است.

همچنين طرح وجين كردن كتاب ها در برخى مناطق كشور اجرا نيز خواهد شد. در وجين كردن كتاب ها بسيارى از كتب قديمى فرسوده و غيرقابل استفاده از رده خارج و كتب نو جايگزين آن خواهد شد.»

۴ هزار كتابدار براى ۴۱ هزار كتابخانه