برنامه ريزى
گروه: روانشناسي عمومي
منبع: ايرنا

با فرا رسيدن اول سال ، همه در تلاش و تكاپو بوديم تا محل كار و زندگيمان را تميز و مرتب كنيم. با مرتب كردن سرو وضع و لباسمان سعى داشتيم قبل از رسيدن بهار و نوشدن جامه درختان و شادى طبيعت ما هم در اين تغيير شرايط همراهى كنيم. تا جايى كه امكان داشت گرد و غبارها را پاك كرديم، چيزهاى كهنه و غير قابل استفاده را دور ريختيم. آنقدر در تلاش بوديم كه گاهى فرصتى براى پرداختن به امور معمول زندگى و برنامه هاى مورد نظرمان نمى ماند. فعاليت هاى علمى، ورزشى، هنرى و ... كم رنگ تر شده بود. ... بالاخره لحظه تحويل سال رسيد.
آرام گرفتيم و با خداى خودمان راز و نياز كرديم، با خود عهد بستيم كه عادات ناپسند را مثل وسايل كهنه دور بريزيم و جاى آنها را با چيزهاى خوب پركنيم. سال ۸۴ را زمان خوبى براى شروع كارهايى كه مدت ها به آن فكر كرده بوديم مى دانستيم. ... اما تا چشم به هم زديم ماه اول به نيمه رسيد! درست مثل سال قبل و سال هاى قبل تر! سالهاى تحصيل و مدرسه، ظاهراً نظم كارها بيشتر بود، عادت كرده بوديم شب به شب به برنامه فردا فكر كنيم. يك برنامه هفتگى كه به ديوار اتاقمان نصب مى كرديم، حداقل مى گفت نصف روز را چه بايد بكنيم و كارهايمان برآن اساس تنظيم مى شد.
بعد از اتمام دوران تحصيل در مدرسه و دبيرستان، بعضى ها عادت مى كنند، برنامه ها و كارهاى روز يا روزهاى بعدشان را يادداشت شده داشته باشند. حالا يا اين يادداشت داخل سررسيد و دفترى مرتب است يا با كاغذ و يك تكه آهن ربا به در يخچال خانه! و يا با ضربدرى روى مچ دست (ط). مهم اين است كه همين ثبت و نوشته شدن، باعث مى شود تا توجه ما به سمت و سوى كار مورد نظر باشد. دائماً يك نوع تلنگر به ما مى گويد كه فراموش نكن تو چنين برنامه اى دارى! اما شايد مشكل برخى از ما اين باشد كه نمى دانيم چگونه شروع كنيم و چه مواردى مانع رسيدن ما به هدف هاى كوتاه مدت و درازمدتمان است.
نگاهى ساده به راهكارهاى ارائه شده در اين مقاله كمك خواهد كرد تا روزهايى را كه پيش رو داريم بهتر به پايان برسانيم. چگونه يك برنامه روزانه براى خود تنظيم كنيم؟ يك برنامه كارى به ما كمك مى كند تا بر بخشهاى مختلف زندگيمان كنترل داشته باشيم. از لحظه اى كه از رختخواب بر مى خيزيم تا زمانى كه خسته و كم انرژى به اتاق خواب پناه مى بريم. براى تهيه اين برنامه فقط به يك خودكار يا مداد، تكه اى كاغذ و يك خط كش نياز است. (به همين سادگى تا فردا بهتر و منظم تر از ديروز باشد!)
۱- تكه اى كاغذ برداريد و هرشب ۱۵-۱۰ دقيقه پيش از رفتن به رختخواب به كارهاى روز بعد فكر كنيد. ساعات بيداريتان را در نظر بگيريد و براساس آن جدولى تهيه كنيد. براى نمونه اگر ۱۶ ساعت از روز را بيدار هستيد، جدول خود را به ۱۶ مربع (هركدام معادل يك ساعت) و يا حتى ۳۲ خانه (هركدام معادل نيم ساعت) تقسيم كنيد. مثلاً اگر ساعت ۶ از خواب بر مى خيزيد، نخستين مربع را ۶ بناميد.
۲- نخست مربع هاى مربوط به كارهايى كه بايد اجباراً رأس ساعت خاص انجام شود را پر كنيد. (مثلاً حضور در سر كلاس درس رأس ساعت ۸)
۳- كارها و امور ديگر را براساس اهميت به سه گروه A، B ، C تقسيم كنيد و آنها را در برنامه خود قرار دهيد. (گروه A كارهايى كه بايد در همان روز انجام شود، B كارهايى كه مى توانيم در طى هفته انجام دهيم و C كارهايى كه براى انجام آنها حدود يك ماه فرصت داريم).
۴- در برنامه ريزى خود به اين نكته توجه كنيد كه چه ساعتى از روز هوشيارتر و قادر به انجام كارهاى سخت تر هستيد، سپس كارهاى دقيق تر را در اين ساعات برنامه ريزى كنيد.
۵- هر كار راحت را پس از كارى سخت در جدول روزانه قرار دهيد تا خسته نشويد.
۶- زمانى براى استراحت و رفع خستگى در نظر بگيريد.
۷- از خودكار يا ماژيكهايى با رنگهاى متفاوت براى تعيين مسؤوليتهاى مختلف استفاده كنيد (مثلاً: زرد براى پرداختن به امور خانوادگى، قرمز امور تحصيلى، آبى ورزش و فعاليت و...) با اين روش با نگاهى ساده مى توانيد در جريان برنامه روزانه خود قرار گيريد. در ضمن اينكه رنگها شما را متوجه مى كنند كه آيا به امرى بيش از حد پرداخته ايد يا خير. (مثلاً آيا تمام جدول شما زرد شده است!!)

۸- بخاطر داشته باشيد كه هميشه مواردى احتمالى باعث مى شود برنامه شما دستخوش تغيير شود. مهم نيست اگر سردرد داريد و مى بايست امروز ساعتى استراحت كنيد و نمى توانيد در آن زمان مطابق با برنامه مطالعه كنيد، مى توانيد در برنامه فردا اين كمبود را جبران كنيد.
۹- جداى از برنامه روزانه، فهرستى از كارهايى كه در نظر داريد در طول هفته انجام دهيد، تهيه كنيد اما در داخل جدول كارهاى روزانه ننويسيد. مواردى همچون تعمير يك وسيله، پرداخت يك صورت حساب يا تلفن به شخص و محل خاص و هرهفته يكبار آن فهرست را مطابق شرايط جديد تغيير دهيد.
۱۰- سعى كنيد صورتى از اهداف درازمدت تر خود هم داشته باشيد، مواردى مانند تلاش براى ادامه تحصيل يا تغيير محل زندگى.
۱۱- در كنار دو مورد ذكر شده، صورتى از كارهاى تفريحى و سرگرمى هاى مورد نظر، كتاب هايى كه علاقه به خواندن آنها داريد، فيلم هايى كه دوست داريد ببينيد، رستوران ها يا مكان هاى ديدنى كه تمايل به حضور در آن جا را داريد تهيه كنيد. در صورتى كه نخستين بار آنها را مى شنويد با يادداشت كردن اين موارد مى توانيد با دقت و برنامه ريزى بيشتر در آينده به آن مكان سربزنيد يا به آن امور بپردازيد.
نكاتى كه مى بايست در تنظيم برنامه به آن دقت داشته باشيم

* يادبگيريد نه بگوييد: براى مثال يكى از آشنايان شما را به ديدن فيلمى دعوت مى كند كه تا ديروقت طول مى كشد و باعث مى شود فردا صبح بموقع به قرار مهمى نرسيد و امكان مطالعه شبانه (طبق برنامه) را از شما مى گيرد. بنا بر اين قبلاً علاقه اى به تماشاى آن نداريد. دوست داريد نه بگوييد اما از ناراحت كردن ديگران بيزار هستيد. شما عادت كرده ايد به سايرين (بلى) بگوييد تا آنها را راضى و خوشحال ببينيد. اما سرانجام روزى فرا مى رسد كه نمى توانيد جواب مثبت دهيد و بايد ( نه) را به كارگيريد و اينجاست كه شما و طرف مقابل بسيار ناراحت خواهيد شد.
فراموش نكنيد كه اين حق شماست كه با توجه به شرايط و برنامه هايتان (نه) بگوييد. گفتن اين «نه» بموقع زمان را براى انجام كارهاى مهم تر آزاد مى كند.
* در برنامه ريزى امور حق تقدم و اهميت كارها را در نظر بگيريد تا از انجام كارهاى ضرورى در موعد مقرر غافل نشويد
* چند فعاليت را با هم تركيب كنيد: براى مثال وقتى در حال رفت و آمد به دانشگاه يا محل كار هستيد به نوارى كه آموزشى است گوش دهيد. يا وقتى در حمام و زير دوش هستيد به كارهايى كه قرار است در برنامه روز بعد جاى گيرد فكر كنيد.
* نكته اى بسيار ساده را نيز در نظر بگيريد: پيداكردن كارى براى پركردن ساعات اضافى بسيار بسيار ساده تر و منطقى تر از جست وجو براى يافتن ساعتى، جهت انجام كارهاى ضرورى است. پس، از برنامه ريزى غافل نشويد.