آشفتگى احساسات
گروه: نقد و ادبيات
نویسنده: اشتفان تسوايگ
منبع: فردريك بگ بده / مهشيد ميرمعزى

اشتفان تسوايگ- آشفتگى احساسات (۱۹۲۶) مكان ۳۷ را قطعاً رمان آشفتگى احساسات نويسنده اتريشى اشتفان تسوايگ (۱۹۴۲- ۱۸۸۱) به خود اختصاص داده است. اين داستان كوتاه بلند، در سال ۱۹۲۶ منتشر شد.

همان سالى كه برتون به ناديا برمى خورد، راه برنانو و شيطان، از هم جدا مى شود و آگاتا كريستى، راجر آكرويد را به قتل مى رساند. ظاهراً اين سال، به لحاظ خلاقيت يكى از پربارترين سال هاى قرن است. افراد بدون اينكه بدانند، در زمان بين دو جنگ جهانى نوشتند كه به زودى آسمان بر سرشان خواهد افتاد. در ابتداى قرن، حكومت پادشاهى هابسبورگ هنوز چيزهايى براى گفتن داشت.

شنيتسلر، هوفمانزتال، كراوى، موسيل، همچنين ريلكه، كافكا و... بعداً در سال ۱۹۴۲ وقتى اشتفان تسوايگ متوجه شد كه فاجعه مجدداً در حال وقوع است، با همسر دوم خود در برزيل دست به خودكشى زد. آخر اين تسوايگ جوانى حساس است. يك شاعر وينى و تحليلگر تيزبين و نازك دل كه تحت تاثير كارهاى رفيق خود، زيگموند فرويد، قرار دارد.

در تمام كتاب هايش از عشق ممانعت شده، روابط پيچيده و اشتياق هاى اعتراف يا سيراب نشده مى نويسد. او استاد ادبيات روانشناسانه است. رمان آشفتگى احساسات هم از اين قانون مستثنى نيست. اين دانشجو كه عاشق پروفسور خود است، بايد در دورانى كه همجنس خواهى تابو به حساب مى آيد، از شدت بدبختى نابود شود.

رونالد قادر به درك احساسات واقعى خود نيست. آيا احساس او تحسين، عشق، دوستى يا اشتياق است؟ آيا پروفسور از او خوشش مى آيد؟ آيا او ديوانه است يا فقط مى خواهد، جلب توجه استاد خود را بكند؟ هنوز با هم صميمى نشده اند كه فرار مى كند و در پايان هم با همسر او رابطه برقرار مى كند.

«آشفتگى احساسات» همين است. تا زمانى كه پاى خاطرات، عقل و تخيل در بين است، مى توانيم روى مغز خود حساب كنيم؛ اما به محض اينكه احساسات هم وارد بازى مى شود، كار تمام است.

بعد ديگر به حال خود رها مى شويم. چه زمان مى فهميم كه واقعاً عاشق شده ايم؟ آيا تصميم به عاشق شدن مى گيريم يا عشق بر ما فرود مى آيد؟ آيا مى توان برگزيد كه عاشق چه كسى شد يا بايد به تغيير حالات غيرقابل كنترل، بسنده كرد؟ چگونه بايد در مه روح انسانى راه خود را يافت؟ آشفتگى احساسات، اين اعتراف زيركانه يك افسون، نشان مى دهد كه چگونه آموزش و پرورش مى تواند مبدل به احساسات شود.

چقدر دلم مى خواست كه شما را هم به همين طريق بيدار كنم! هر شاگرد احساساتى ممكن است، مجذوب معلم بى نظير خود شود (مثل فيلم انجمن شاعران مرده). البته در نسخه اصل متعلق به تسوايگ، معلم، ضعيف تر از شاگرد است. گرچه اگر از من سئوال مى شد، شخصاً اين كتاب را انتخاب نمى كردم.

آدم مى تواند، آموك را هم انتخاب كند: داستان يك زن در هندوستان كه پزشك از سقط جنين او اجتناب مى كند و باعث مرگش مى شود؛ يا كتاب بيست وچهار ساعت از زندگى يك زن: يك شب زنى در مونت كارلو عاشق يك قمارباز مى شود كه از او استفاده مى كند تا مجدداً به قمارخانه راه يابد؛ يا كتاب ناشكيبايى قلب: مردى در يك ميهمانى از يك دختر فلج تقاضاى رقص مى كند و براى اينكه كار زشت خود را جبران كند، در خانه دختر به ملاقات او مى رود. دختر هم ترحم مرد را به عشق تعبير مى كند و در پايان خود را مى كشد.

براى جمع بندى اشتفان تسوايگ، فرمول زير را توصيه مى كنم: تسوايگ= (گوته* فرويد) + پروست. اميدوارم شما را زياد آشفته نكرده باشم.