شايع ترين اختلال هاى روانى
گروه: روانشناسي عمومي
نویسنده: نرگس قربانى

به طور كلى روان شناسان و روان پزشكان شخصيت انسان را به سه دسته متمايز تقسيم مى كنند:

۱ ـ بهنجار ۲ـ نوروتيك (روان نژند) ۳ـ پسيكوتيك (روان پريش).

بهنجارها شخصيت خود را با واقعيت زندگى سازگار مى سازند، رفتار و كردارشان درزندگى هدف مشخص و جامعه پسندى را دنبال مى كند وازادامه فعاليت براى نيل به مقصود احساس رضامندى و خوشبختى مى كنند.

شخصيت نوروتيك (روان نژند) از حقيقت مى گريزد و كمتر خود را با واقعيت سازگار مى كند. به طور كلى روان نژندها داراى اختلالهاى روانى خفيف مانند:

احساس خستى، كوفتگى عصبى ، بى حس وحالى، اضطراب ، دلواپسى و فراموشى مى باشند. اين افراد را گاهى نوروتيكهاى اضطرابى نيز مى نامند كه به استراحت وآرامش نياز دارند.

شخصيت هاى پسيكوتيك (پسيكوز) را روان پريش نيز مى نامند. روان پريشى شديدترين نوع بيمارى روانى است. مردم آن را ديوانگى يا جنون مى نامند. اين افراد گرفتار خيال باطل وتوهم اند با واقعيت قطع رابطه كرده اند. وغالباً دچار توهم يا ادراك غلط هستند. داورى ونتيجه گيرى آنها همواره نادرست است. ازخوردن غذا و دارو به علت توهمى كه از مسموم بودن آنها دارند خوددارى مى كنند و ...

پسيكوزها به ۲ دسته تقسيم مى شوند:

پسيكوزهاى عضوى كه دراثر فاسد شدن سلولهاى مغزى ايجاد مى شود و پسيكوزهاى كاركردى كه محصول عادات وعقايد است. پسيكوزهاى عضوى خود به دسته هاى مختلفى تقسيم مى شوند ازجمله : فلج عمومى :اين عارضه براثر عفونت دستگاه عصبى ومغزى براثر سيفليس درجه سوم حاصل مى شود. بيمار بيش از ۲ تا ۵ سال زنده نمى ماند. اما درصورتى كه به موقع درمان شود از عواقب ناگوار آن نجات مى يابد.

جنون پيرى : زندگى او ، وضعى آشفته دارد به گذشته وعقب باز مى گردد واغلب حرفى كه لحظه اى پيش به او گفته اند به ياد نمى آورد. اين چنين وضعى درسن ۷۰ سالگى جاى شگفتى ندارد اما وقتى درافراد ۳۰ ساله چنين حالتهايى نمايان مى شود دليل برپيرى زودرس مى باشد كه جنبه ارثى دارد.

جنون الكلى: يك دسته ديگر از اختلال ها براثر مصرف مشروبات الكلى، داروهاى نامناسب، مونوكسيد كربن حادث مى شود ، اما اعتياد به الكل يكى از مهمترين آنهاست. پسيكوزهاى كاركردى به ۴ دسته تقسيم مى شوند كه به طور مختصر به شرح دو دسته از آنها يكى پسيكوزهاى هيجانى يا سرخوش افسرده وديگرى انواع اسكيزوفرنى مى پردازيم.

سرخوش ـ افسرده : اين دسته از بيمارها داراى اختلالهاى هيجانى يا تأثر زا مى باشند وحالتهايى مانند: افسردگى، سرخوشى، اضطراب و انگيزش پذيرى به وجود مى آورند. اين حالات در زنها بيش از مردان ديده مى شود و در ماههاى تير، خرداد و مرداد شيوع بيشترى دارد. اين بيماريها پيش از بلوغ كمياب، هنگام بلوغ و جوانى فراوان و با پيشرفت سن بيشتر مى شود، به طورى كه حداكثر شيوع بيمارى ۴۵ و ۵۰ سالگى است. از ويژگيهاى اين بيمارى مى توان گفت كه بيمار يگانگى و وحدت شخصيت خود را مانند برخى بيماريهاى روانى از دست نمى دهد و دوام هر حالت از ۲ تا ۱۰ ماه به طول مى انجامد.

اسكيزوفرنى معمول ترين نوع پسيكوز كاركردى است و بيش از همه در انديشه شخص اختلال به وجود مى آورد. غالباً پس از بلوغ در جوانها آغاز مى شود، در بيمار اختلالهاى عاطفى، هوشى، رفتارى و نيز اختلال اساسى در ارتباط با واقعيتها و ايجاد مفاهيم به وجود مى آيد. اين بيمارى از ۱۵ تا ۳۵ سالگى ميان جوانان شيوع فراوان دارد، اما قبل از ۱۵ سالگى و بعد از ۴۵ سالگى بسيار اندك است. به اين جهت اسكيزوفرنى را جنون جوانى خوانده اند.

انواع آن به قرار زير است: اسكيزوفرنى ساده: پس از بلوغ به تدريج و به طور پنهانى آغاز مى شود. بيمار از خانه خارج نمى شود، گوشه اى مى نشيند و مات و مبهوت به سويى نگاه مى كند. نارسايى فكرى، عاطفى و ادراكى در هر زمينه اى در او مشاهده مى شود.

اسكيزوفرنى پارانويد: توهم و خودبزرگ بينى شديد دارند. بيمار شكستها و ناكاميهاى خود را به گردن ديگران مى اندازد، به آنها سوء ظن دارد و تصور مى كند همه در كار او توطئه مى كنند و مى خواهند او را از بين ببرند. وى فردى كينه توز و انتقام جو است و براى از بين بردن دشمنان خيالى خود از روى دقت و هوشمندى نقشه مى كشد و...

اسكيزوفرنى هبفرنيك: نشانه اين بيمارى رفتار و كردار بيجا و نامعقول است. بيمار به گونه اى لجام گسيخته و بى مورد مى خندد و ادا و اطوار نامناسب در مى آورد. قيافه اش با گفتارش هماهنگى ندارد، سخنانش را دشوار ادا مى كند، داراى حالت هذيان و توهم است. يكى ديگر از ويژگيهايش بازگشت به رفتار كودكانه است كه گاهى مانند نوزاد رفتار مى كند.

اسكيزوفرنى كاتاتونيك: از ويژگيهاى نمايان اين بيمارى دگرگونيهاى شديد در رفتار هيجانى فرد مى باشد. گاهى مات و افسرده و زمانى فعال و برانگيخته است. منفى گرايى دارند، بدين معنى كه هر دستورى به او بدهند، عكس آن را انجام مى دهند. گاهى اوقات نيز بسيار فرمانبر و تلقين پذير است. براى مثال به هر وضعى كه او را درآورند، مدتها به همان وضع باقى مى ماند. اين حالت را انعطاف مومى شكل مى نامند. اين بيماران شديدترين نمونه درون گرايى مى باشند، زيرا مدتها در خود فرو مى روند و با محيط قطع رابطه مى كنند.

طبق گفته دكتر حيدريان، متخصص روان شناسى اختلالات شخصيتى روند حالات طبيعى روان انسان است كه به صورت افراط و تفريط خود را نشان مى دهد. اگر اين حالات روانى شدت و مدت بيشترى داشته باشد، روان پريشى و در صورتى كه شدت و مدتش كمتر باشد، روان نژندى خوانده مى شود. وى معتقد است كه امروزه بيشترين مراجعان افرادى هستند كه به خاطر به هم ريختن ارزشهاى خانوادگى دچار مشكلات شده اند. در واقع اين افراد چه بزرگسال و چه كم سن و سال از وضعيت خانواده، زن، مرد و يا فرزند تصوراتى داشته اند كه اين تصورات در برخورد با واقعيات بيرونى جامعه دچار تضاد و تعارض گشته است، در نتيجه فرد دچار سردرگمى، افسردگى، اضطراب و انواع اختلالهاى روانى مى گردد.

در واقع مى توان گفت، در كنار تغيير بافتها، انتظارات عوض نشده است، بنابراين هماهنگى بين تصورات ذهنى و عينيات جامعه از بين رفته و به صورتهاى انرژى روانى در فرد بروز مى كند، اين انرژى روانى وقتى از يك نقطه بروز مى كند و نتيجه نمى گيرد از بين نمى رود بلكه در جاى ديگرى خود را نشان مى دهد. در واقع يك گره روانى براى فرد ايجاد مى شود كه به اصطلاح به آن عقده نيز مى گويند.