روان شناس زنان
گروه: روانشناسي عمومي
نویسنده: آرش نقيبيان

آلبرتو پينكوله موراويا در ۲۸ نوامبر ۱۹۰۷ در خانواده اى ثروتمند در رم متولد شد. در كودكى به سل استخوان مبتلا شد و اين بى گمان مهم ترين واقعه زندگى او به حساب مى آيد؛ چيزى كه خود نويسنده معتقد بود تاثير شگرفى بر روند زندگى او گذاشته است.
او دوران دراز بيمارى را با مطالعه و نوشتن پر كرد و تحصيلات آكادميك نديد.زبان هاى انگليسى و فرانسه را نزد معلم خصوصى آموخت و در همان سال هاى نوجوانى به مطالعه آثار بوكاچيو، آريوستو، شكسپير و مولير پرداخت.
انتشار رمان «بى اعتنايان» كه در سال ۱۹۲۹ به چاپ رسيد، باعث شهرت فراوان موراويا شد و از اين كتاب در محافل ادبى و روشنفكرى آن روز ايتاليا استقبال فراوانى به عمل آمد.بسيارى از منتقدان اين رمان را مهم ترين رمان اگزيستانسياليستى اروپا مى دانند.
موراويا از سال ۱۹۳۰ به عنوان خبرنگار روزنامه لااستلپا و سپس كاستادل پوپولو مسافرت هاى خارجى اش را آغاز كرد و به آمريكا، انگلستان، لهستان، چين و سرانجام در سال ۱۹۷۶ در اوج مسائل بحران انرژى سفرى به ايران و كويت انجام مى دهد.و نتيجه مشاهدات خود را در تلويزيون ايتاليا، عرضه مى كند.در سال هاى دهه ،۱۹۳۰ موراويا همزمان مورد خشم حكومت فاشيستى موسولينى و كليساى واتيكان و كتا ب هاى او در فهرست آثار ممنوعه قرار گرفت.
قلم او در اين سا ل ها به شدت بر ضد نظام ضدانسانى سرمايه دارى است و همزمان خرافات مذهبى را نيز زير سئوال برد.انسان دوستى و نگرش اومانيستى موراويا و همچنين مبارزه او بر ضد ظلم نظام پوسيده و دست راستى موسولينى از آلبرتو موراويا نويسنده اى برجسته ساخته كه در تاريخ ادبيات ايتاليا چهره اى كم نظير به حساب مى آيد. او همزمان هم به نگارش رمان مى پرداخت و هم داستان هاى كوتاه درخشانى خلق مى كرد و همچنين مقالات سياسى ارزشمندى پيرامون مسائل روز ايتاليا و جهان در مطبوعات مى نوشت.
علاقه فراوان او به كار ژورناليستى به اندازه اى است كه تا قبل از مرگش در سال ۱۹۹۰ همچنان به نوشتن در مطبوعات و از جمله روزنامه معتبر (كوريره دلاسرا) مى پردازد. در سال ،۱۹۴۱ با الزا مورانته نويسنده برجسته ايتاليايى و خالق رمان ارزشمند «تاريخ» ازدواج مى كند و آنها براى رهايى از چنگ دولت فاشيستى موسولينى چند سالى در جزيره كاپرى زندگى مى كنند و در اين سال ها رمان آگوستينو را مى نويسد كه جايزه اى معتبر را برايش به ارمغان مى آورد.
پس از اشغال ايتاليا توسط نيرو هاى اشغالگر نازى و صدور حكم دستگيرى موراويا، او و الزا مورانته بار ديگر ناگزير به فرار مى شوند، موراويا تجربه اين سال هاى دربه درى خود را در رمان «زن چوچارايى» (در فارسى با عنوان «دو زن») بازگو مى كند. دوره اوج و درخشش بى همتاى موراويا درست بعد از پايان جنگ دوم جهانى آغاز مى گردد. در طى اين سال ها آثار ارزشمندى چون، «زن رمى»، «عشق زناشويى» و «دنباله رو» به چاپ مى رسد.

از ديگر خصوصيات رمان هاى موراويا جنبه ايماژيستى و سينمايى اين آثار است، به طورى كه تعداد زيادى از رمان هاى او توسط كارگردانان برجسته ايتاليايى به صورت فيلم درآمد و براى نمونه مى توان به «زن رمى» به كارگردانى لوئيچى زامپا، «دو زن» به كارگردانى ويتوريو دسيكا و «دنباله رو» به كارگردانى برناردو برتولوچى اشاره كرد. بى شك سبك رئاليستى موراويا و ريز شدن در روان شناسى قهرمانان قصه هايش باعث استقبال كارگردانان مطرح سينمايى ايتاليا از رمان هاى او شده است.
اهميت آلبرتو موراويا در تاريخ ادبيات ايتاليا در قرن بيستم از آن رو است كه به طور خستگى ناپذيرى همه مسائل اجتماعى ايتاليا را در قصه ها، مقالات و سفرنامه هايش مورد توجه قرار داده است. او در داستان هايش فساد اخلاقى، ناكامى هاى اجتماعى و جنسى و نكبت هاى دوران فاشيسم ايتاليا را به بهترين وجهى منعكس كرده است.
به علاوه موراويا از مدافعين سرسخت نهضت آزادى زنان در ايتاليا بود. او در دهه هفتاد سه جلد داستان كوتاه با عناوين «بهشت»، «يك زندگى ديگر» و «پوه» منتشر كرد كه همه آنها از زبان يك زن روايت مى شود. كتاب «يك زندگى ديگر» حاوى ۲۹ داستان كوتاه است كه راوى تمامى آنها زنان هستند. تصويرى كه نويسنده در اين كتاب از روانشناسى و شخصيت زنان مختلف ايتاليا از هر قشر و طبقه اى ترسيم كرده بى گمان اگر نگوييم بى نظير، كم نظير و درخشان است و از شناخت عميق موراويا از روحيات و روانشناسى زن خبر مى دهد.
موضوعات عمده اين داستان ها تنهايى زنان در اجتماع و عدم برقرارى ارتباط در زندگى فردى و خانوادگى زنان و همچنين پايمال شدن حوزه هاى فردى و خصوصى زن در جامعه امروز است، موضوعات و دلمشغولى هايى كه موراويا به عنوان نويسنده اين طيف داستان هاى كوتاه مطرح كرده بى گمان از حوزه جغرافيايى ايتاليا خارج است و جنبه اى جهانشمول پيدا مى كند و همچنين اين نوع نگرش فمينيستى موراويا، تاثير فراوانى بر نويسندگان جوان تر ايتاليا از جمله آلبادسس پدس و ناتاليا گينزبورگ مى گذارد، به طورى كه آلبادسس پدس در رمان «دفترچه ممنوع»، تنهايى و عدم ايجاد ارتباط بين افراد خانواده را به زيباترين وجهى منعكس كرده است.

داستان هاى كتاب يك زندگى ديگر با وجود تنوع خاص موضوعى و محتوايى همگى حول يك محور مشترك مى چرخند و آن عدم ارتباط و ايجاد رابطه بين افراد است و تذكر اين نكته لازم به نظر مى رسد كه دهه ۱۹۵۰ مصادف است با چاپ كتاب مهم فيلسوف اتريشى لودويك ويتگنشتاين با عنوان «رساله منطقى _ فلسفى».
اين فيلسوف اتريشى در اين كتاب رابطه ميان واقعيت و واژگان، خصوصاً ناتوانى واژگان را براى شكل دادن به تصويرى اصيل از واقعيت مورد بحث قرار مى دهد. ويتگنشتاين همچنين به تشكيك پيرامون اين نكته مى پردازد كه زبان فى نفسه بتواند منبع موثقى براى ايجاد ارتباطات انسانى باشد و اين بى گمان مهمترين نگره اى است كه در تمامى داستان هاى موراويا و خصوصاً در اين مجموعه يك زندگى ديگر نمود خاصى پيدا كرده است.
و اما اگر بخواهيم به چند نمونه از داستان هاى موفق اين مجموعه اشاره اى گذرا بكنيم بايد از داستان «زندگى تلفنى»، «بى احساس» و خود داستان «يك زندگى ديگر» ياد كرد كه نسبت به ساير داستان هاى اين مجموعه ساخت و پرداخت محكم ترى دارند. در داستان «زندگى تلفنى» مادرى از طريق گوش كردن مخفيانه به تلفن هاى دخترش از روابط متعدد او با دوستانش آگاه مى گردد. در داستان «بى احساس» نيز شخصيت داستان از ايجاد هر گونه رابطه عاطفى با مردان ناتوان است و با وجود سعى فراوانى كه مى كند قادر نيست كسى را دوست بدارد.«يك زندگى ديگر» قصه زندگى زنى است كه از طريق ازدواج به طبقه اجتماعى بالاترى دست پيدا كرده است و اين تحول باعث شده است كه زندگى گذشته اش را به طور كامل به فراموشى بسپارد.
• • • به هر حال بايد از مترجم توانا دكتر رضا قيصريه ياد كرد كه بى گمان از مهم ترين افرادى است كه در شناساندن اين نويسنده بزرگ به فارسى زبانان تلاشى چشمگير داشته است.ترجمه كتاب «داستان هاى رمى» موراويا و همچنين نگارش مقاله اى مفصل درباره زندگى اين نويسنده از جمله تلاش هاى ارزنده قيصريه محسوب مى گردد.
يادداشت ها و منابع ۱ _ نويسندگان پيشرو ايتاليا، محسن ابراهيم، فكر روز ۱۳۷۶ ، ۲ _ قصه هاى رمى، آلبرتو موراويا، رضا قيصريه، نشر اشاره ۱۳۷۷ ۳، _ فرهنگ آثار ادبيات جهان، جلد اول، به كوشش رضا سيدحسينى و... نشر سروش، ۴ _ واتيكان و فاشيسم ايتاليا، جان پالارد، مهدى سحابى، نشر مركز ۱۳۷۲ ، ۵ _ قدرت هاى جهان مطبوعات، مارتين واكر، عباس مخبر، نشر مركز ۱۳۷۴ ، ۶ _ يك زندگى ديگر، آلبرتو موراويا، هاله ناظمى، نشر هرمس ۱۳۸۱