كتابخانه هاى ديجيتالى ماندگار شده اند و تغيير كتابخانه ها از شكل سنتى به ديجيتالى اجتناب ناپذير است. توسعه سيستم ها و بدست آمدن مهارتهاى مديريتى به دقت و توجه كافى نياز دارد. تا وقتى كه ما نتوانيم به فاصله تكنولوژيكى كه بين كشورهاى در حال توسعه و توسعه يافته وجود دارد غلبه كنيم؛ جهانى شدن مفهوم« ديجيتالى»امكان پذير نمى باشد.كتابخانه ديجيتالى به فضاى كمى نياز دارد و داده ها با جست وجوى آسان از طريق شبكه هاى ارتباطى در دسترس هر كسى در هر كجاى دنيا قرار مى گيرند. كتابخانه ديجيتالى يك وجود انتزاعى نيست و با منابع و مجموعه هاى زيادى در ارتباط مى باشد. با ظهور كتابخانه هاى ديجيتالى، تخصص و حرفه كتابدارى در حال تحول مى باشد. كتابداران و كارمندان كتابخانه ها بايستى خود را براى انتقال از دوران مديريت علمى به دوران مديريت سيستم ها آماده كنند. براى غلبه بر تهديد ويروسهاى كامپيوترى و استفاده غيرمجاز از آثار و منابع، اقداماتى مورد نياز است. درباره نيل به رشد«خود جوش» در زمينه كتابخانه هاى ديجيتالى به قدر كافى تأمل نشده است. بنابراين لازم است براى نگهدارى و حفاظت از كتابخانه هاى ديجيتالى راههاى جديدى را براى تأمين بودجه جست وجو كنيم بخصوص اينكه سرمايه گذاريهاى اوليه در زمينه كتابخانه هاى ديجيتالى در سطح بالايى باشند. تعريف: منظور ما از واژه «كتابخانه»چيست و چه فرقى با« كتابخانه ديجيتالى»دارد؟ به طور سنتى كتابخانه محلى است كه در آن كتابها، نسخه هاى خطى، صفحات موسيقى يا ساير متون و مواد زيبا شناختى براى استفاده - و نه براى فروش - نگهدارى مى شوند. در واقع كتابخانه مؤسسه اى است كه براى مجموعه سازى و امانت كتاب به وجود آمده است و افراد امكان استفاده از تسهيلات آن را دارند. در حالى كه يك كتابخانه ديجيتالى بر پايه سيستم كامپيوترى مى باشد كه به گرد آورى، ذخيره سازى، سازماندهى، جست وجو و توزيع مواد ديجيتالى براى دسترسى كاربر نهايى مى پردازد. كتابخانه ديجيتالى فقط مجموعه اى از مواد الكترونيكى نمى باشد بلكه شامل يك واسطه مرورگر و احتمالاً فضا و جامعه مجازى نيز مى باشد. كتابخانه ديجيتالى به فضاى كمى نياز دارد و داده ها با جست وجوى آسان از طريق شبكه هاى ارتباطى در دسترس هر كسى در هر كجاى دنيا قرار مى گيرند. كتابخانه ديجيتالى يك وجود انتزاعى نيست و با منابع و مجموعه هاى زيادى در ارتباط مى باشد. براى رشد كتابخانه هاى ديجيتالى بايستى كارهاى زير انجام شوند: ديجيتالى كردن تمام منابع موجود در كتابخانه، ارتباط با كاربران به صورت پيوسته و غير پيوسته، اتصال با شبكه و دسترسى به شبكه جهانى وب. در غرب مهمترين ابتكار در زمينه كتابخانه ديجيتالى، دسترسى به نشريات به صورت تمام متن بر روى وب مى باشد. بسيارى از ناشرين از طريق مبادله داده هاى الكترونيكى با كتابخانه ها سروكار دارند. كتابخانه هاى سنتى كه به عنوان گنجينه هاى دانش شناخته مى شوند، اكنون به شكل «پايگاه اطلاعاتى »در دسترس هستند. اينترنت و وب باعث شده اند كه دانش به شكل جهانى در آيد و ارتباط و اتصال با آن به صورت بين المللى برقرار باشد. كتابخانه هاى ديجيتالى گسترده خواهند شد و به صورت تمام متن از هر مكان و يا هر پايگاهى قابل دسترسى خواهند بود. داده هاى ديجيتالى كپى مى شوند، ليكن در تمام اين تغييرات و تركيبات - كه در مورد مواد چاپى با سرعت و سهولت انجام نمى گيرد - نتايج در خواستى مى توانند با حداكثر سرعت و حداقل هزينه به هر گوشه دنيا فرستاده شوند. اهداف: اين مقاله بعضى مشكلات را در حوزه كتابخانه هاى ديجيتالى شناسايى مى كند و پيشنهاداتى را به منظور غلبه بر اين مشكلات به منظور عملكرد مؤثرتر كتابخانه هاى ديجيتالى ارائه مى نمايد. اين اهداف عبارتند از: > شناسايى روشهاى عملى براى غلبه بر مشكلاتى كه در راه تبديل كتابخانه هاى سنتى به ديجيتالى به وجود مى آيند. > شناخت نقش كتابخانه هاى ديجيتالى براى ايجاد دانش جهانى قابل دسترس > بررسى امكانات مشاركت خصوصى براى تأمين منابع مالى و انسانى > جست وجوى راههايى براى ايجاد رشد بدون وقفه كتابخانه هاى ديجيتالى تغيير كتابخانه هاى سنتى به كتابخانه هاى ديجيتالى: وقتى ما از لحاظ تاريخى در مورد رشد كتابخانه ها و بخصوص اتاقهاى مطالعه، بررسى و تحقيق مى كنيم در مى يابيم كه اين ضرورت بوده است كه آنها را پديد آورده است نه اجبار. آمارى در مورد تعداد كتابخانه هاى سرتاسر دنيا وجود ندارد. اما جزئياتى از كتابخانه هاى كشورهاى پيشرفته و تعدادى از كتابخانه هاى كشورهاى در حال توسعه در دسترس است. همين حالت در مورد تعداد افرادى كه از كتابخانه ها استفاده مى كنند و تعداد كتابها و پيايندهايى كه هر كتابخانه در طول يك دوره زمانى خاص گردآورى كرده اند، تعداد كل كتابداران و كارمندانى كه در كتابخانه ها كار مى كنند، وجود دارد. به طور ذاتى كتابخانه هاى هند جزو سازمانهاى دولتى محسوب مى شوند. دولت مركزى فقط بر روى كتابخانه ها و مؤسساتى كه داراى اهميت ملى هستند، نظارت مى كند. براى قشر تحصيلكرده هند كه جمعيتى در حدود ۵۰۰ ميليون نفر را شامل مى شوند - يك و نيم برابر جمعيت كل آمريكا - بيش از ۷۱۰۹۶ كتابخانه وجود دارد: ۸۲۶۷ كتابخانه دانشگاهى، ۵۴۸۴۵ كتابخانه عمومى، ۱۲۰۰ كتابخانه در زمينه علوم و تكنولوژى، ۴۵۰ كتابخانه در زمينه علوم اجتماعى، ۸۰۰ كتابخانه مربوط به شركتها و سازمانهاى دولتى، ۵۰۰ كتابخانه در زمينه علوم انسانى و هنر، ۷ كتابخانه ملى، ۵۰۰ كتابخانه صنعتى و شركتهاى خصوصى. اما اين تعداد به معناى عام كتابخانه محسوب نمى شوند. زيرا ۹۰ در صد آنها صرفاً اتاق مطالعه محسوب مى شوند. طبق يافته هاى «چكيده آمارى ايالات متحده آمريكا (۱۹۹۹)» مجموع تعداد كتابخانه ها در آمريكا تا ابتداى سال ۱۹۹۷م. ۳۷۵۹۱ باب مى باشد. ما نمى توانيم از نقش كتابداران و كارمندان پشتيبانى كتابخانه در ايجاد كتابخانه هاى ديجيتالى چشم پوشى كنيم. آيا اين كاركنان آموزش كافى مى بينند و آيا رهنمودهاى لازم را براى اجراى انتقال آرام از كتابخانه هاى سنتى به كتابخانه هاى ديجيتالى در يافت مى كنند؟ بررسى و رسيدگى به دانشكده ها و مؤسسات تربيت كننده كتابداران آتى، امرى حياتى محسوب مى شود. آيا آنها براى رفع نيازهاى اضافى كتابخانه هاى ديجيتالى سرفصلها و روشهاى آموزشى متداول را در اختيار دارند؟ جواب اين سؤالات مسلماً «نه»و « تاكنون هرگز»مى باشد.
|