|
مروري بر كتاب
مصور ...پژوهش حاضر سعی می کند به این پرسش ها پاسخ گوید که فلسفه وقوع آن خیزش عظیم در ایرانی که خبری از رواج اندیشه های سیاسی جدید نبود چه بود؟ آیا مردم طالب رهایی از حکومت قاجار و تأسیس نظامی دمکراتیک بودند؟ چه کسانی رهبری آن خیزش را به عهده داشتند و دلایل آنها برای مخالفت با امتیازنامه تنباکو چه بود؟ کدامین عناصر مردم را به هم متصل می کرد و چه زمینه فکری باعث می شد که مردم در تهران، شیراز، تبریز، اصفهان و سایر نقاط کشور با یکدیگر همدلی نشان دهند؟ آیا مردم فقط طالب آزادی بودند؟ یا آنکه در پس آن جنبش مبانی دیگری نهفته بود؟ این تحقیق نخست به نقل حوادث و سپس به نقل و تحلیل آن می پردازد. دادن امتیاز توتون و تنباکو به انگلیس و تحریم آن از سوی علمای روحانی و شورش مردم ایران که سرانجام، منجر به لغو این انحصار شد، از وقایع اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است. و باید آن را نخستین جنبش و بیداری مردم ایران برای به دست آوردن حقوق خود نامید و همچنین علت اصلی کشته شدن ناصرالدین شاه و سپس ایجاد مشروطیت ایران را نیز باید در خلال همین واقعه جست وجو کرد آنچه نظریه به مورخین و تحلیل کنندگان واقعه تنباکو را به خود جلب کرده است، عمومیت این قیام و همکاری همه گروه های مختلف اجتماعی در آن است. گزارشی که نماینده انگلیس در تبریز در گرماگرم قیام این شهر برای کارگزار انگلیس در تهران می فرستد، حاکی از همین حقیقت است و می گوید: «بی نهایت مشکل خواهد بود که شخص بخصوص را در این آشوب مقصر بدانیم؛ چون محدود به یک فرقه نیست و روشن است که تمام مردم از وضیع و شریف، به عنوان کوششی برای دخالت در امور ملی و مذهبی خود، شدیداً به آن دامن می زنند...
|
