|
مروري بر كتاب
مصور - چاپ نفیس اگر نظر كارشناسان مسائل تاريخي را مبني بر مستند بودن داستان به لحاظ انتساب آن به ناصرالدين شاه بپذيريم، داستاني كه پيش روي ماست؛ جداي از داستان بودنش "سند" است، سندي تاريخي كه براي شناخت شخصيت و خلق و خوي ناصرالدين شاه به كار آيد.
كتاب شامل دو قسمت است بخش اول، داستان حكايت پير و جوان به قلم ناصرالدين شاه و قسمت دوم كه اختصاص دارد به عكسهايي از اين شاه قاجار.
كورش منصوري كه اين اثر به كوشش ايشان طبع شده از خلاف آمد عادت كه معمولاً در اين جور كارها به مقدمه اي مخل�'ص اكتفا مي كنند و به اختصار مي گذرانند دست به كار ارجمندي زده و "نثر شاهانه" را " نقد ادبي" كرده و به لحاظ سبك شناسي مورد توجه قرار داده است. و البته اين نگاه بر ارزش كتاب افزوده است. با این که ناصرالدین شاه در عرصه ی مملکتداری بسیار نالایق بود و ایرادات جدی و تاسف باری به وی وارد است ولی باید اذعان داشت وی احساسی لطیف و اندیشه هایی نازک داشت و اگر در حیطه ی هنر و ادب گام می زد، شهرتی بسزا تر از پادشاهی خود داشت ، او هم شعر می سرود (دیوان وی توسط ناشرین مختلف به چاپ رسیده) ، هم نقاشی میکرد ، هم به هنر و ادبیات بسیار عشق می ورزید و در نگارش داستان و خاطرات بشیوه ی داستان گونه دستی بر آتش داشت و هم آثاری به ترجمه از خود باقی گذاشته است . به هر روی میتوان وی را در طبقه ی هنرمندان و ادیبان متوسط الحال قرارداد. حکایت پیر و جوان ، نامی است که نوسینده (ناصرالدین شاه) بر داستان کوتاهش گذارده و البته نامی منطبق بر محتوا نیست زیرا وی درباره ی کودک نیز سخن می راند و از طرفی چون چهار فصل را نیز گزارش می کند ، میتوان نام فرعی آن را " تمثیل فصول" گذارد . ناصرالدین شاه در پرداختن داستان چند چیز را همپای با هم به مخاطب یاد آور میشود: ((بیان چهار فصل))،((چهار دوره زندگی))، ((آگاهی از طبیعت و حیوانات)) ، ((شناخت از فرهنگ و آئین مردمان)) و سر انجام(( دانایی به تاریخ و آیین میهن خود)). این اثر در 1289 ق نگاشته شده و تحت تاثیر فرنگ دوستی شاه ، ساختار داستان های فرنگی را دارد ، اما در شخصیت سازی چهره های اصلی و فرعی داستان ( چه از جهت ظاهر و چه از جهت باطن و خلق و خوی) با آئین و مرام ایرانی آراسته شده اند. بهره گیری از سبک خراسانی در نثر ، تفخیم در کلام ، اندیشه های شاهانه و احساس مالکیت بر نفوس مردم ، علاقه بسیار به شکارو حواشی آن ، به فرنگ رفتن ، استفاده از واژه ی خاص "پدر سوخته" ! و ... بخشی از ویژگی های سبکی و محتوایی این داستان ادبی است که می تواند برای عالاقه مندان به تاریخ علاوه بر جالب بودن ،ارزش فراوانی هم داشته باشد.
|
