|
مروري بر كتاب
نخستين پرسش اين است كه با توجه به اين واقعيت كه در اسلام زن و مردى وجود ندارد با اينكه مى دانيم قرآن زبان عربى را به كار گرفته كه بيش از هر زبانى بين مؤنث و مذكر تفاوت مى گذارد; چنان كه شرق شناسان مى گويند, و از نمونه هاى اين تمايز, مشخص كردن مؤنث با نون جمع مؤنث است, يا تغليب مذكر بر مؤنث در هنگام جمع بستن و امثال آن. اسلام تا چه اندازه از اين مسأله به عنوان يك مسأله زبانى تفاوت بين زن و مرد تأثير پذيرفته است؟ علامه فضل الله: هر زبانى نماينده همان جامعه اى است كه در آن زندگى مى كند, و از آنجا كه مردى و زنى دو نوع وجود متمايز است ـ دست كم در شكل ظاهرى و واقعيت خارجى ـ پس اشاره به اين تفاوت با آوردن عبارات مذكر و مؤنث اشكالى نخواهد داشت, اين كار هيچ آزارى را نسبت به مرد يا زن در پى نخواهد داشت. در زبان عربى (واو) جمع مذكر در برابر (نون) جمع مؤنث, هيچ پيامى را به همراه ندارد كه حكايت از برترى يكى و نقص ديگرى داشته باشد. اين تصور كه آوردن لفظ مذكر و مؤنث در زبان, عليه زن است, تصورى كودكانه است و منشأ آن نوعى انفعال روانى به نام خودگريزى است, زيرا متمايز كردن زن از مرد در زبان براى تمايز جسمانى است, و اين نشانگر تفاوت انواع يك جنس است, هيچ نوع اشاره منفى در آن نيست تا بخواهيم آن را از زبان بزداييم. اما تغليب مذكر بر مؤنث در جمع بستن,بى ترديد به فرهنگى باز مى گردد كه زبان از آن برخاسته است, فرهنگى كه در آن مذكر بودن بر مؤنث بودن برترى داشت, اما اين فقط به فرهنگ عربى اختصاص نداشت, در زبانهاى ديگر نيز مى توان مانند آن را ديد, براى اينكه واقعيت برتر دانستن مرد ويژه جامعه جاهلى پيش از اسلام نبود, بلكه اين پديده در ميان بيشتر ملتهاى جهان وجود داشت. اسلام اگر چه از اين قاعده زبان عربى استفاده كرده است, اما احكام اسلام جز از نظر زبانى تابع اين نظريه نيست; اسلام زن و مرد را مخاطب قرار داده با تعبيرهاى: يا اي�'ها الناس, و يا أيها الذين آمنوا, بين زن و مرد در حقوق و واجبات تفاوت نگذاشته است; مگر در برخى از ويژگيها كه اقتضاى حقيقت تنوع بين دو نوع انسان است, چيزى كه در نظام حقوقى اسلام روشن شده است....
|
|
