|
مروري بر كتاب
دو جلدی
این اثر همانطوری که در پیش یاد کردیم بررسی اوضاع تاریخی و فرهنگ ایران دوره صفویان است
از سال 1369 که برای نخستین بار پژوهش کوتاهی را درباره برخی از جنبه‌های مذهبی سیاسی صفویه آغاز کردیم. دیگر نتوانستم خود را از تحقیق در این زمینه رها کنم. شاید یکی از مهمترین دلایل آن، این بود که روز به روز بر اهمیت این دوره تاریخی وقوف بیشتری از مهمترین دلایل آن، این بود که روز به روز بر اهمیت این دوره تاریخی وقوف بیشتری یافته و علاقمند بودم تا از تجربه‌های آن بهره‌مند گردم و جامعه اسلامی ایران را نیز با آن آشنا کنم.
به علاوه هر از چندی سوژه‌های تازه زیادی در این می‌یافتم که شوق مرا به تحقیق در این باره بیشتر می‌کرد که این طبعاً برای یک محقق شیرین خواهد بود که بتواند فضای تازه‌ای را روشن کند.
آنچه جای خوشبختی است این است که در روزگار ما به تدریج، سیاه نمایی‌هایی که زمانی نسبت به دوره صفوی باب شده بود، جای خود را به ارائه تصویری واقع‌گرایانه‌تر داد. در آن زمان کسانی بودند که بدون داشتن یک بینش فراگیر تاریخی و صرفاً براساس فکرهای انقلابی و ایدئولوژیک، روزگار صفوی را آماج حملات بی‌وجه خود قرار می‌دادند. این در حالی بود که نگاهی به این دوره منهای ایرادات فراوانی که به یک دولت با یک تجربه 230 ساله وجود دارد نشانگر حق عظیمی است که بر تاریخ و فرهنگ ایرانی شیعی ما دارد.
از سوی دیگر تأثیر دولت صفوی بر ایران چنان است که حتی امروزه می‌توان به راحتی ایران معاصر را منهای آنچه که در یک صد سال گذشته از فرهنگ جدید گرفته در ادامه فرهنگ دوره صفوی ارزیابی کرد.
به هر روی آنچه در این کتاب آمده مطالبی است که طی نوزده سال به مناسبت‌های مختلف در حوزه صفویه‌شناسی نوشته‌ام. نخستین بار شماری از مقالات بنده در سال 1371 با عنوان دین و سیاست در دوره صفوی چاپ شد. بعدها همان کتاب با شماری مقاله دیگر در سال 1379 با عنوان صفویه در عرصه دین و سیاست و فرهنگ به چاپ رسید. اندکی بعد در سال 1379 با عنوان صفویه در عرصه دین و سیاست و فرهنگ به چاپ رسید. اندکی بعد مجلدی با عنوان کاوش‌های تازه در باب روزگار صفوی چاپ کردم. ادامه کار با نگارش مقالات دیگری بود که مجموعه آنها را در این دو مجلد فراهم آورده و خدمت دوستداران تقدیم می‌کنم
... اندکی پیش از سقوط عباسیان تشیع پیشرفت خود را در عراق، شام و ایران آغاز کرده بود؛ اما با سقوط این دولت این حرکت در عراق و ایران به عکس شام که ممالیک بر سر کار آمدند و پیش از آن ایوبی‌ها مشکل عمده رشد تشیع در آن نواحی بودند، سرعت بیشتری به خود گرفت. برآمدن تشیع در جهان اسلام به شکل‌های مختلفی خود را نشان داد. یکی از آن شکل‌ها در آمیختن تشیع و تصوف بود که از مهمترین جلوه‌های اوج‌گیری تشیع در تمامی بلاد اسلامی به شمار می‌رفت.
بسیاری از عقاید شیعه در درون نحله‌های صوفی موجود در جهاد در جهان اسلام راه یافت و از آنجا که تصوف در دنیای تسنن نفوذ چشمگیری داشت به طور طبیعی زمینه بسیط تشیع فراهم شد.
|
