|
مروري بر كتاب
کتاب حاضر که در سال 838 هـ ق در هند, به زبان فارسی, به رشته تحریر درآمده و در سال 1931 در کلکته تصحیح و چاپ شده, یکی از منابع دست اول تاریخی برای اواخر دوران حکومت غوریان در شرق ایران و بخش عمده تاریخ 'سلاطین دهلی' از قرن ششم تا نهم هجری قمری است. خاستگاه سلاطین یاد شده, غلامان و امیران ترک در دربار غوریان بودند که در اواخر قرن ششم هجری قلمرو خود را از لاهور به نواحی شمالی هند و گاهی تا شمال دکن توسعه بخشیدند و با مرکزیت دهلی, طی دو قرن و نیم به حکمرانی پرداختند تا این که عاقبت به دست مغولان هند (بازماندگان تیمور_ بابریان) منقرض شدند. کتاب با ذکری از دوران سلطنت 'معزالدین محمد غزنوی' از پادشاهان مشهور غوری آغاز می شود؛ سپس نحوه قدرت گیری و حکومت 'قطب الدین ایبک' تشریح می گردد. قطب الدین که در اصل از غلامان ترک آسیای مرکزی بود و در دربار غوریان به مدارج سپهسالاری و امیری سپاه رسید, آغازگر حکومت سلاطین دهلی بود. محتوای کتاب را اخبار جنگ ها, لشکرکشی ها, پیروزی ها وشکست ها, دست به دست گشتن قدرت و سرنوشت سلاطین دهلی تا زمان نگارش کتاب (838 هـ ق) تشکیل می دهد. سلاطینی که اخبار آنها در این اثر آمده, بیست و شش تن است که به چند سلاله از امرای ترک دربار غوری منتسب بودند و شامل چند خانواده و شاخه مختلف می شدند. متن اصلی کتاب با نمایه اسامی و مکان ها و فهرست مطالب و مقدمه ای به زبان انگلیسی پایان می پذیرد. کتاب حاضر به صورت افست از چاپ اصلی هند فراهم آمده است. بخش ارزشمند این اثر، تاریخ خاندان سیدهاست که حدود یک چهارم کتاب را دربرمی گیرد. سرهندی بسیاری از حوادث را دیده یا شنیده بوده است و مطالب او را مورخان بعدی گاه عیناً در کتابهای خود تکرار کرده اند، از جمله نظام الدین احمد در طبقات اکبری و عبدالقادر بداؤنی در منتخب التواریخ و ملامحمدشاه در تاریخ فرشته. سرهندی از منابع خود فقط از قِران السعدینِ امیرخسرو دهلوی نام برده است نثر کتاب ساده و بدون عبارت پردازی است و مؤلف دربارة رویدادها، از جمله در بارة حملة تیمور به دهلی و فجایع متعاقب آن ، اظهارنظر نکرده است .
|
|
