|
عبارت بالا كنايه از رشوه دادن و به اصطلاح ديگر حق و حساب دادن است. براي رشاء و ارتشاء اصطلاحات زيادي وجود دارد كه از همه مصطلح و معروفتر همين ضرب المثل بالا و اصطلاح خر كريم را نعل كرد است.
در بعضي از كتب تاريخي آمده كه فرستادگان خسرو پرويز پادشاه ساساني كه همه سبيلهاي كلفت داشته اند چون به خدمت رسول اكرم (ص) رسيدند حضرت فرمود : من تشبه بقوم فهو منهم. به همين جهت مسلمين از آن تاريخ سبيل را كوتاه كردند و بر ريش افزودند. در عصر صفويه بازار سبيل دوباره رونق يافت و سلاطين صفويه به علت انتساب به شيخ صفي الدين اردبيلي چون خود را اهل عرفان و تصوف مي دانستند و به همين سبب لقب مرشد كامل را اختيار كرده بودند لذا غالبا سبيلهاي چخماقي و كلفت مي گذاشتند و مريدان و پيروانشان را نيز به اين امر تشويق مي كردند.
كساني كه سبيلهاي بلند و چخماق داشتند ناگزير بودند همه روزه چند بار به نظافت و آرايش آن بپردازند زيرا اگر تعلل و تسامح مي ورزيدند سبيلها آويزان مي شد و آن هيبت و زيبايي كه انظار ديگران را به خود جلب نمايد از دست مي داد. سبيل پر پشت و متراكم وقتي به هم پيوسته مي شد و جلا پيدا مي كرد كه آن را چرب مي كردند و با دست مالش مي دادند.
آنهايي كه قدرت و تمكن كافي نداشتند خود به اين كار مي پرداختند ولي سران و ثروتمندان افرادي را براي سبيل چرب كردن داشتند. كار سبيل چرب كن اين بود كه در مواقع معين كه صاحب سبيل مهماني رسمي داشت و يا مي خواست به مهماني برود دست به كار مي شد و با روغن مخصوص سبيل را جلا و زيبايي مي بخشيد. بديهي است اگر از عهده سبيل چرب كردن به خوبي بر مي آمد صاحب سبيل مشعوف و خرسند مي شد و در اين موقع سبيل چرب كن هر چه مي خواست از طرف صاحب سبيل بر آورده مي شده است.
به اين ترتيب بود كه اصطلاحات: سبيلش را چرب كن ، سبيل كسي را چرب كردن ، سبيل چرب شده ، و امثال آن مرسوم شد و كم كم رايج گرديد.
|
