گندم خورد و از بهشت بيرون رفت
گروه: ضرب المثل

كسي كه صرفاً به مصالح شخصي پاي بند باشد و پس از نيل به مقصود ، از دوستان و آشنايان خاصه آنهايي كه وي را در اجابت مسئول ياري كرده اند ياد نكند و بر اسب مراد آن چنان بتازد كه حتي واپس ننگرد در چنين مواردي به ضرب المثل بالا استناد كرده از باب طنز و كنايه مي گويند :

فلاني گندم خورد و از بهشت بيرون رفت . پيداست كه فرجام كار اين دسته مردم غافل كه وسواس شيطاني آنها را از مراتب حق شناسي و سپاسگزاري باز مي دارد همان خواهد بود كه دامنگير قهرمان اصلي اين داستان يعني جد بزرگوار ما آدم ابوالبشر شده است !

چون خلقت آدم ابوالبشر از طرف حضرت رب الارباب به انجام رسيد و همچنين همسرش حوا نيز زيور هستي يافت در روضه رضوان به زندگاني مرفه و فارغ البال پرداختند .

خداي متعال آن دو را با استفاده از كليه نعمتها و فواكه بهشتي مجاز فرمود مگر ميوه يك درخت كه همان گندم باشد ( سوره بقره آيه 34 ) ابليس كه به علت تمرد از فرمان الهي و سجده نكردن به آدم ابوالبشر از دخول بهشت محروم شده بود در مقام انتقام برآمد و با حيله و نيرنگ كه در كتب تاريخي و مذهبي شرح داده شده است به بهشت درآمد و در لباس ناصحي مشفق چندان وسوسه كرد كه آدم و حوا به خوردن گندم راغب شدند و از آن خوردند : ( سوره طه آيه 120 ) يعني از گندم بهشت خوردند و عورتهايشان نمودار شد .

به ناچار از برگهاي بهشتي خود را پوشانيدند و سترعورت كردند . آري عصيان و نافرماني آدم از پروردگارش موجب زيان و ضرر گرديده است . خداي تعالي ايشان را از نعمت بهشت محروم ساخت و ندا داد كه : آيا شما را از اين جهت نهي نكردم و نگفتم كه شيطان شما را دشمني آشكار است ؟

در اين هنگام آدم و حوا از كرده خود پشيمان شدند و زبان به توبه گشودند . خداي تعالي توبه آنها را قبول كرد و آن دو را آمرزيد . آدم و حوا از پذيرش توبه اميدوار گشتند كه حتماً در بهشت مي مانند و از نعمتهايش كامياب خواهند شدند ولي فرمان الهي برخروج آنها از بهشت و نزول به زمين صادر گرديد ( سوره طه آيه 122 ) و به ايشان خبر داد كه اين دشمني ميان آدم و شيطان همچنان ادامه خواهد داشت ولي بايد از وساوس شيطان برحذر باشند و هدايت الهي را هيچ گاه از نظر دور ندارند تا رستگار شوند :

« پس درخت طوبي شاخه هاي خود را به هم آورده آدم و حوا را بر گرفت و از بهشت بيرون انداخت . آدم به كوه سر انديب در هندوستان فرود آمد و صد سال درآنجا گريست تا توبه او قبول شد .»

روايت است كه آدم ابوالبشر پس از خروج از بهشت به طواف بيت المعمور كه موضع آن همين خانه كعبه است مامور گرديد و به انجام مناسك حج پرداخت . آن گاه به اشارات رب الامين به كوه عرفات شتافت و در طلب حوا به تجسس پرداخت .

اتفاقاً حوا نيز از جده به آن حدود آمده بود . هر دو در زير آن كوه يكديگر را ديدند ولي نشناختند . جبرئيل امين سبب معرفت و آشنايي آنها شد و بدين جهت آن كوه را كوه عذفات و آن شهر را به مناسبت نزول و مدفن حوا كه جده آدميان است شهر جده گويند . آدم و حوا سپس به جانب سر انديب عزيمت كردند و به زندگاني زناشويي و بقاي نسل پرداختند . هربار كه حوا حامله مي شد يك پسر و يك دختر مي زاييد كه آدم به موجب وحي آسمان ، دختر بطني را با پسر بطن ديگر در سلك ازدواج مي كشيد و اين امر موجب تكثير نسل و تشكيل جوامع بشري گرديد .

در خاتمه براي مزيد اطلاع خواننده محترم لازم است اين نكته را متذكر شود كه به گفته فقيه دانشمند شادروان سيد محمود طالقاني : «... اين بهشت كه آدم در آغاز در آن مي زيست نبايد بهشت موعود باشد ... چون كسي كه اهل اين بهشت گرديد از آن بيرون نمي رود و محيط وسوسه شيطان نمي باشد به اين جهت عرفاي اسلامي براي بهشت نخستين و هبوط آن توجيهاتي نموده به تاويلاتي پرداخته اند ... چنان كه در روايت معتبر از حضرت صادق عليه السلام است كه فرمود :« اين بهشت از باغهاي زمين بوده و آفتاب و ماه بر آن مي تافته . اگر بهشت خلد بود هيچ گاه از آن بيرون نمي رفت و ابليس داخل آن نمي شد .»

تا آنجا كه بعضي از مفسرين براي تعيين و سرزمين آن بهشت بحث نموده اند . بقول لسان الغيب :

پدرم روضه ي رضوان به دو گندم بفروخت

ناخلف باشم اگر من به جويي نفروشم !