|
| |
|
 |
|
نبض زندگى در دست برادر مرگ ؛ اختلالات خواب و راهكارهاى درمانى
بخش دوم
گروه: روانشناسي عمومي
نویسنده: على تركاشوند
|
|
|
از جمله اختلالات مربوط به ريتم شبانه روزى مى توان به : ۱- پرواز زدگى (Jet lay )
۲- تغيير نوبت كـار (Staff Work Type) اشاره كرد.
* پرواز زدگى پرواز زدگى در پروازهاى طولانى از شرق به غرب و بالعكس ايجاد مى شود. درجات مختلف نواقص در ابتداى خواب و نيز نگهدارى خواب ايجاد مى كند و باعث خواب شديد شبانه مى شود و معمولاً ظرف ۲ تا ۷ روز خود به خود بهبود مى يابد و به درمان خاصى نياز نيست و مى توان با تغيير دادن زمان خواب و خوراك خود در جهت مناسب قبل از شروع سفر از بروز اين سندرم جلوگيرى كرد. * تغيير نوبت كار اين نوع اختلال در افرادى رخ مى دهد كه مكرر و با وسعت زياد نوبت كار خود را عوض مى كنند، شيفت هاى شبانه و ساعت كارى نامنظم در افراد باعث اختلال خواب و بى خوابى موقت و يا خواب شديد روزانه مى گردد و بسيارى از علائم ديگر و شكايات جسمانى و كاهش در عملكرد هوش، ممكن است پس از مدتى با اين الگوى خواب همراه شود. * ميوكلينوس شبانه اين بيمارى جزو ديس سومينا ها ( بى خوابى و پر خوابى ) قرار دارد. به صورت انقباض هاى ناگهانى تكرارى و كليشه اى بعضى از عضلات ساق پا در ضمن خواب ظاهر مى شود. بيمار از حركات پرش پا ها آگاهى ذهنى ندارد. اين اختلال ممكن است در بيش از ۴۰ درصد افراد بالاى ۶۵ سال مشاهده شود. حركات تكرارى پا ها هر ۲۰ تا ۶۰ ثانيه به صورت باز شدن انگشت بزرگ پا و تا شدن مچ، زانو و مفصل ران ظاهر مى شود. از علايم عمده اين بيمارى، بيدارى مكرر، خواب فاقد خاصيت آرام بخشى و خواب آلودگى ضمن روز است. هيچ درمانى بطور همه جانبه براى اين بيمارى مناسب نيست ولى در صورتى كه از داروهاى بنزوديازپين ها، لوودوپاندر كه از تركيبات افيونى استفاده مى شود. * سندرم پاهاى بى قرار در سندرم پاهاى بى قرار، شخص احساس عميق مور مور شدن، خارش در عضلات ساق پا در حالت نشسته يا دراز كش مى كند. اين افراد معمولاً مجبور مى شوند راه بروند، پاهاى خود را بمالند يا آنها را بالا ببرند تا احساس بهترى داشته باشند. اين بيمارى ارثى و ندرتاً دردناك است، اما بى امان بوده و ميل مقاومت ناپذير براى حركت دادن پا ها ايجاد مى كند و در خواب بيمار تداخل مى كند. اين سندرم محدود به خواب نيست، بلكه در به خواب رفتن نيز تداخل مى نمايد. در ميانسالى به اوج مى رسد و در ۵ درصد مردم وجود دارد. اين سندرم درمان ثبت شده اى ندارد. مصرف الكل و كافئين باعث بدتر شدن نشانه هاى بيمار مى شود. دوش آب گرم، ماساژ و استفاده از كيسه آب گرم و در بعضى افراد آب سرد به بهبود فرد كمك مى كند. در موارد شديد، پزشك داروهايى نظير بنزوديازپين ها، لوودوپا، تركيبات افيونى، پروپرانولول و كاربا مازپين تجويز مى كند .
|
|
|
* سندرم نوشيدن و خوردن شبانه در سندرم نوشيدن و خوردن، افراد بيدارى هاى مكرر داشته و بدون آشاميدن و يا خوردن ناتوان در برگشت به خواب مجدد هستند. اين سندرم بيشتر در دوران كودكى اتفاق مى افتد و در بزرگسالان نيز اين گرفتارى وجود دارد. اغلب بيماران بيدار شدن ها و خوردن هاى شبانه را به ياد نداشته و در طول مدتى، افزايش وزن همراه اين اختلال وجود خواهد داشت. * اختلال كابوس كابوس با روياى طولانى و ترساننده كه شخص هراسان از آن بيدار مى شود، مشخص است. كابوس در اواخر شب و در طول خواب REM روى مى دهد. حدود ۵۰ درصد از افراد بالغ ندرتاً دچار كابوس مى گردند و معمولاً افراد در هنگام مواجهه با استرس دچار كابوس مى شوند. معمولاً درمان خاصى براى كابوس لازم نيست و داروهاى وقفه دهنده خواب REM مانند بنزوديازپين ها كه سه حلقه اى هستند، دفعات كابوس را مى كاهند و ضمن اين كه بر خلاف باور عموم بيدار كردن شخص در جريان كابوس ضرورتى ندارد. * خوابگردى خوابگردى كه بيدارى در خواب هم ناميده مى شود، از يك رشته رفتارهاى پيچيده تشكيل يافته است. در ثلث اول شب و ضمن خواب عميقREM N مراحل سه و چهار شروع شده و غالباً هر چند، نه هميشه به ترك بستر و راه رفتن بدون هوشيارى كامل يا خاطره بعدى از اين دوره مى انجامد. بيمار مى نشيند و گاهى اعمال حركتى تكرارى مثل راه رفتن، لباس پوشيدن، دستشويى رفتن، حرف زدن و فرياد كشيدن و حتى رانندگى كردن انجام مى دهد. اين رفتار ها ندرتاً به بيدارى ختم مى شود. اكثراً شخص به رختخواب باز مى گردد و صبح چيزى از آنچه شب اتفاق افتاده است به خاطر نمى آورد. خوابگردى، معمولاً بين ۴ تا ۸ سالگى شروع مى شود. اوج شيوع ۱۲ سالگى است و اختلال در جنس مذكر شايعتر از جنس مونث است و حدود ۱۵ درصد كودكان گهگاهى خوابگردى نشان مى دهند كه زمينه خانوادگى نيز وجود دارد. به خاطر داشته باشيد عادت خوابگردى با بزرگتر شدن كودكان معمولاً بر طرف مى شود و تصور مى شود كه خواب گردى در بالغان اغلب از فشارهاى روحى و مشكلات روانى اضطراب آور منشأ مى گيرد. درمان آن مشتمل است بر اقدامات پيشگيرى كننده از آسيب ديدن و تجويز داروهاى وقفه دهنده مراحل سه و چهار خواب. * اختلال وحشت شبانه وحشت شبانه به شكل برخاستن از خواب در ثلث اول شب در ضمن خواب عميقREM N (مراحل سه و چهار) است. تقريباً هميشه با فرياد گريه اى گوش خراش همراه با تظاهرات رفتارى اضطراب شديد تا حد مرحله هراس آغاز مى شود. بطور تيپيك فرد مبتلا با حالتى وحشت زده در بستر مى نشيند، مدتى بلند جيغ مى كشد و گاهى بلافاصله بيدار شده و احساس وحشت شديد به او دست مى دهد. اكثراً بيمار به خواب رفته و مثل خوابگردى روز بعد خاطره اى از آنچه ضمن خواب رخ داده به ياد نمى آورد. وحشت شبانه در كودكان بويژه در پسر بچه ها شايع تر است و زمينه خانوادگى كم يا بيش نيز وجود دارد. روان درمانى فردى و خانوادگى و جستجوى وضعيت خانوادگى استرس آميز در درمان اين اختلال مفيد است. ضمن اين كه دارو درمانى در موارد نادر با مصرف ديازپام با دوز پائين قبل از خواب اختلال را بهبود بخشيده و گاهى حملات را به كلى متوقف مى كند. * دندان سايى مربوط به خواب دندان سايى ممكن است، در سراسر شب روى دهد. به عقيده دندانپزشكان ۵ تا ۱۰ درصد جمعيت به دندان سايى مبتلا به خواب هستند. در اين اختلال فرد متوجه ناراحتى خود نمى گردد و ممكن است صبح ها در ناحيه آرواره درد احساس كند. درمان عبارت است از اعمال اصلاحى ارتودنتيك و استفاده از محافظ پلاستيكى دندان به هنگام خواب .
|
|
|
* حرف زدن در خواب اين اختلال در تمام مراحل خواب روى مى دهد و در كودكان و در بالغان نسبتاً شايع است. حرف زدن معمولاً محدود به چند كلمه نامفهوم است. حرف زدن طولانى تر مطالب بيان شده مربوط به زندگى و نگرانى هاى مشخص است، معهذا معمولاً شخص از رؤياهاى خود حرف نمى زند و سرى را بر ملا نمى سازد، ضمن اين كه درمان خاصى براى اختلال وجود ندارد. * برخى عوامل روانى ايجاد كننده اختلال خواب در برخى موارد ممكن است شكايت از آشفتگى خواب و بى خوابى و پر خوابى ناشى از ابتلاى فرد به يك اختلال روانى باشد كه معمولاً افراد مبتلا به اضطراب، افسردگى، هراس و اختلال دو قطبى از بى خوابى و كم خوابى رنج مى برند. ضمن اين كه بى خوابى غير عضوى در زن ها شايعتر از مرد ها است. لازم به توضيح است وقتى اضطراب ريشه هاى روانى دارد، روان درمانى و دارو درمانى باعث رفع مشكل بى خوابى مى گردد و بى خوابى مربوط به افسردگى اساسى به شكل شروع نسبتاً عادى خواب اما با بيدار شدن هاى مكرر در نيمه دوم شب و زودتر از معمول بيدار شدن صبحگاهى و خلق بسيار ناجور پس از بيدار شدن مشخص است و ساير اختلالات مرتبط با بى خوابى عبارتند از : اختلال استرس پس از سانحه، اختلال وسواس جبرى، اختلال خوردن و از جمله اختلالات روانى كه باعث پر خوابى و خواب آلودگى شديد ضمن روز مى شود : افسردگى خفيف، اختلالات شخصيت، اختلالات تجزيه اى و اختلالات نسيانى است و همچنين اختلال طبى و بيمارى هاى توأم با درد و ناراحتى نظير ضايعات قلبى، عروقى، عفونت هاى وپ، آسم ، برگشت غذا از معده به مرى، همچنين سوء مصرف مواد نظير آمفتامين ها، كوكائين و الكل باعث بروز اختلال خواب مى شوند. * رعايت بهداشت خواب يكى از شايع ترين علل اختلال خواب و بى خوابى رعايت نكردن اصول مربوط به بهداشت خواب است كه با تغييرات كوچكى در شيوه زندگى كيفيت خواب بهبود مى يابد. در واقع بهداشت خواب همان عادت سالم خوابيدن و همراهى با ساعت زيستى بدن است. چرخه هاى خواب و بيدارى هر فرد توسط ساعت زيستى بدن او تنظيم مى شود. برخى افراد براى سر حال شدن بايد ۹ ساعت بخوابند و برخى به ۶ ساعت خواب نياز دارند ولى اكثر افراد به حدود ۷ تا ۸ ساعت خواب نياز دارند. قرار گرفتن در معرض نور خورشيد در بعد از ظهر ها و مواجهه با نور در ساعات بيدارى به تنظيم ساعت زيستى كمك مى كند. افراد بايد سعى كنند در زمان خستگى به رختخواب بروند و اگر پس از ۲۰ تا ۳۰ دقيقه از زمان رفتن به اتاق خواب همچنان در شروع خواب مشكل داشته باشند بايد اتاق خواب را ترك و با انجام كارهايى مثل مطالعه يا گوش كردن به راديو تا حد امكان دچار خواب آلودگى شوند و بعد براى خواب به رختخواب بروند. لازم به ذكر است محيط فيزيكى مناسب خواب در بروز خواب راحت تأثير بسزايى دارد. استفاده از تشك هايى كه خيلى نرم و خيلى سفت نباشد، مناسب بودن دماى اتاق خواب، آرام و ساكت بودن محيط خواب و در موارد نياز استفاده از گوش بند ها در بهبود خواب نقش مهمى دارند. استفاده از تمرينات آرام سازى مثل آرام سازى عضلانى، تصورات خوشايند و تمركز بر آنها استفاده از موزيك هاى آرام سازى، ماساژ و دوش آب گرم قبل از خواب در داشتن يك خواب سالم و آرام نقش اساسى دارد. نيكوتين موجود در سيگار ماده اى محرك و داراى عوارضى مانند افزايش ضربان قلب و افزايش فشار خون است كه باعث مى شود فرد براى به خواب رفتن مدت زمان بيشترى را صرف كند، ضمن اين كه مصرف كافئين در فاصله چهار تا شش ساعت قبل از خواب را بايد محدود كرد ؛ چرا كه ۵۰ درصد كافئينى كه ساعت ۷ عصر مصرف مى شود تا ساعت ۱۱ شب در بدن باقى مى ماند. كافئين در قهوه، چاى، نوشابه و بسيارى از مواد غذايى و دارويى وجود دارد. قبل از خواب بهتر است از غذاهاى سبكى مانند شير، بيسكويت، فرنى، سوپ يا ماست استفاده شود و مصرف غذاهاى سنگين موجب سوزش سر دل و بازگشت مواد غذايى از معده به مرى مى شود و باعث بروز اختلالات خواب مى شود و لازم است از مصرف مايعات در فاصله ۹۰ دقيقه قبل از خواب خوددارى كرد، چرا كه ۹۰ دقيقه طول مى كشد تا مايعات مصرفى به ادرار تبديل شود. احساس دفع ادرار بويژه در افراد مسن موجب بيدار شدن از خواب و اختلال خواب مى شود. همچنين در صورت استفاده از قرص هاى خواب مى بايست از عوارض آن نظير خواب آلودگى در طى روز آگاه بود و تحت نظر پزشك و براى مدت زمان تعيين شده استفاده كرد.
|
|
|
|
آی کتاب پلی است بین پدیدآورندگان
کتاب و خوانندگان آثارشان
|
پیگیری و سفارش تلفنی
88140837
|
|
