|
مروري بر كتاب
مقالاتی از : عبدالحسین زرین‌کوب، مرتضی مطهری، باسوورت، ویلفرد مادلونگ، اولگ گربر، ادوارد استوارت کندی، سیدحسین نصر، هانری کوربن، ژیلبر لازار، بویل و کلود کاهن. نخستين برخورد اساسي ميان ايرانيان و مسلمانان، در سال 12 هجري (633 م.) روي داد؛ بدين صورت كه مُثَ‌بن‌حارثه شَيباني و سُوَيدبن‌قُطبه كه هر دو از قبيلة بَكر بودند، به مرزهاي ايران هجوم آوردند و با كسب غنايمي بازگشتند. مثني‌بن‌حارثه پس از اين واقعه نزد ابوبكر آمد و از ضعف ايران و مساعد بودن اوضاع براي ورود مسلمانان به اين كشور گزارش داد. ابوبكر نيز خالدبن‌وليد را به همراه لشكري روانة ايران ساخت.
البته پيش‌درآمد فتوحات مسلمانان، در ايران، واقعه‌اي بود كه پيش از اين در ذوقار روي داد و اعراب مرزنشين توانسته بودند لشكر اعزامي ساسانيان را مغلوب سازند. نخستين حملات محكم مسلمانان به مرزهاي شاهنشاهي ساساني با فتح ابله (در حوالي بصره) به فرماندهي خالدبن‌وليد آغاز شد. خالد با حمله به اين منطقه و در جنگي با هرمزان (مرزبان اين ناحيه)، نخستين پيروزي را براي مسلمانان به ارمغان آورد. پس از تصرف ابله، اعراب مسلمان تعداد زيادي از مردم را اسير كردند، ليكن دهقانان ديار ترجيح دادند با مسلمانان صلح كنند و اين نخستين معاهدة صلح با دهقانان ايراني است. فصل نخست، با عنوان «فتح ایران توسط اعراب و پیامد آن»، یازده عنوان فرعی دارد و درباره موقعیت ایرانیان و اعراب در دوره‌های پیش از اسلام و ورود اسلام به ایران تا تشکیل دولت عباسی است؛ فصل دوم درباره خلافت عباسیان در ایران؛ فصل سوم تا هشتم درباره سلسله طاهریان، صفاریان، سامانیان و دوره اول غزنوی و سلسله‌های کوچک شمال ایران و آل بویه. فصل هشتم با عنوان «قبایل، شهرها و نظام اجتماعی» درباره روند اسلامی شدن ایران؛ فصل نهم تا دوازدهم درباره هنرهای تجسمی، سکه‌شناسی و علوم دقیقه؛ فصل دوازدهم درباره علوم زیستی؛ فصل سیزدهم تا پانزدهم درباره فلسفه و جهان‌شناسی و تصوف، علوم دینی و ملل و نحل؛ فصل شانزدهم درباره ناصرخسرو و اسماعیلیه ایران و فصل هفدهم تا بیستم درباره ادبیات زردشتی پس از فتوح مسلمانان، ادبیاتِ عربی در ایران، ظهور زبان فارسی نوین، رباعی در ادب فارسی و معرفی عمر خیام است.
|
