|
خط 9 همان خط بطلان يا خط نسخ است كه سابقاً بعد از تفريق حساب بر روي اسناد باطله مي كشيدند و اين خط كشيدن- البته به شكل عمودي- بر روي ارقام و اسناد دليل بر آن بود كه ارقام و اسناد مزبور تصفيه و تفريغ شده است و ديگر روي آنها نبايد حساب كرد زيرا با كشيدن خط 9 از درجه اعتبار و احتساب ساقط و باطل گرديده است.
كاملاً طبيعي است كه براي تشخيص و تميز دادن آمار و ارقام حساب شده از آمار و ارقامي كه هنوز حساب نشده باشد لازم مي آيد يكي از آنها به شكلي علامت گذاري شود تا با ديگري اشتباه نگردد و اين امري است مسلم و بديهي. در اينجا بحث بر اين است كه وقتي كه مي توانستند اين كار را با كشيدن يك خط عمودي بر روي ارقام و اسناد باطله مشخص نمايند به چه علت اين خط را به شكل عدد هندسي 9 انتخاب كرده اند تا اين حدس و گمان رود كه اين عمل و علامت بدون ريشه وعلت نبوده است كه خوشبختانه حدس و گماني صائب بود و ريشه تاريخي آن به شرح زير به دست آمد.
در مجله ارزشمند يادگار در باب اينكه چرا عدد 9 را كنايه از باطل شدن چيزي مي دانند به نقل از كتاب قوانين السياق تأليف محمد كاظم كاشاني كه در حدود 1255 هجري تأليف شده تحت عنوان خط بطلان چنين آمده كه: «محاسبين تجارت و اهل حرف را رسم است كه دفعه يا بابت صيغه رامي نويسند و بعد ملتفت مي شوند كه سهو يا غلط است به طريق 9 هندسي خطي بر آن دفعه يا بابت يا صيغه كشند تا مشخص شود كه باطل است و جزو ميزان نمي شود و آن را خط بطلان مي گويند.
|
