|
عبارت مثلي بالا به عقيدۀ استاد محمد علي جمال زاده در كتاب فرهنگ لغات عاميانه يعني: امري كه ممكن است موجب مرافعه و نزاع شود لاپوشاني كردن و آنرا مورد توجيه و تأويل قرار دادن، رفع و رجوع كردن، سروته كاري را بهم آوردن و ظاهر قضايا را به نحوي درست كردن است.
به گفتۀ علامه دهخدا، از ماستمالي معاني و مفاهيم مداهنه و اغماض و بالاخره نديده گرفتن مسائلي كه موجب خشم يا اختلاف گردد نيز افاده مي شود. آنچه نگارنده را به تعقيب و تحقيق در پيدا كردن ريشۀ تاريخي اين ضرب المثل واداشت وجود كلمۀ ماست يعني اين ماده خوراكي لبنياتي در آن، و ارتباط آن با مداهنه و اغماض و رفع و رجوع كردن امور مورد اختلاف بوده است كه خوشبختانه پس از سالها پرس و جو و تحقيق و جويندگي و يابندگي رسيد.
اينك شرح قضيه: قضيه ماستمالي كردن از حوادثي است كه درعصر بنيانگذار سلسلۀ پهلوي اتفاق افتاد و شادروان محمد مسعود اين حادثه را در يكي از شماره هاي روزنامۀ مرد امروز به اين صورت نقل كرده است:
«هنگام عروسي محمدرضا پهلوي و فوزيه چون مقرر بود ميهمانان مصري و همراهان عروس به وسيلۀ راه آهن جنوب تهران وارد شوند از طرف دربار و شهرباني دستور اكيد صادر شده بود كه ديوارهاي تمام دهات طول راه و خانه هاي دهقاني مجاور خط آهن را سفيد كنند. در يكي از دهات چون گچ در دسترس نبود بخشدار دستور مي دهد كه با كشك و ماست كه در آن ده فراوان بود ديوارها را موقتاً سفيد نمايند، و به اين منظور متجاوز از يكهزار و دويست ريال از كدخداي ده گرفتند و با خريد مقدار زيادي ماست كليۀ ديوارها را ماستمالي كردند.»
به طوري كه ملاحظه شد قدمت ريشۀ تاريخي اين اصطلاح و مثل سائر از هفتاد سال نمي گذرد، زيرا عروسي مزبور در سال 1317 شمسي برگزار گرديد و مدتها موضوع اصلي شوخيهاي محافل و مجالس بود و در عصر حاضر نيز در موارد لازم و مقتضي بازار رايجي دارد. چنانچه كساني براي اين ضرب المثل زماني دورتر و قديميتر از هفتاد سال سراغ داشته باشند منت پذير خواهيم بود كه دلايل و مستنداتشان را به نام خودشان ثبت و ضبط كند. آري، ماستمالي كردن يعني قضيه را به صورت ظاهر خاتمه دادن، از آن موقع ورد زبان گرديد و در موارد لازم و بالمناسبه مورد استفاده و استناد قرار مي گيرد.
|
